Tekst: Marieke Giele
“Jarenlang is de Philipsvleugel het ondergeschoven kindje van het Rijksmuseum geweest,” begint Muriel Huisman van Cruz y Ortiz. De vleugel had altijd een soberdere uitstraling dan het hoofdgebouw en er werd weinig in geïnvesteerd. Dankzij de renovatie heeft de Philipsvleugel nu mooie expositieruimten en vormt een eenheid met de rest van het gebouw. Van een ondergeschoven kindje is daardoor zeker geen sprake meer.
Fragmentengebouw
Vlak na de opening van het hoofdgebouw, werd in 1890 in de tuin van het Rijksmuseum begonnen aan de bouw van de Philipsvleugel. Architect Pierre Cuypers maakte voor dit nieuwe museumonderdeel gebruik van monumentale bouwfragmenten uit heel Nederland, wat de vleugel destijds de naam ‘Fragmentengebouw’ opleverde. De Philipsvleugel functioneerde op deze manier als een conservator van de vaderlandse architectuurgeschiedenis, waarbij de collectiestukken zelf het museumgebouw vormen.
Het Fragmentengebouw kreeg aan het begin van de twintigste eeuw nog twee uitbreidingen, welke ontworpen werden door de zoon van Cuypers. Deze extensies zijn door een gebrek aan geld veel soberder uitgevoerd. Later zorgde een overkapping en de toevoeging van een verlaagd plafond ervoor dat het ruimtelijke karakter van de binnenplaats verdween. “Tien jaar lang is het licht zelfs helemaal weggeweest in het entreegebied,” aldus Huisman.
Foto: Ronald Tilleman
Déjà vu
De Philipsvleugel was nodig toe aan een restauratie, waar na de heropening van het Rijksmuseum op 13 april vorig jaar mee werd begonnen. Uitgangspunt daarvoor was het creëren van een prettig entreegebied, de toevoeging van nieuwe functies en het herstellen van de expositiezalen. Dit heeft uiteindelijk een licht atrium, groot restaurant en tien tentoonstellingszalen opgeleverd.
Het atrium functioneert als de entree voor de Philipsvleugel. Bezoekers betreden deze ruimte vanuit het hoofdgebouw, nadat ze door de passage langs het Aziatisch Paviljoen zijn geleid. Het lichte karakter van de binnenplaats is gelijk aan de twee andere atria van het hoofdgebouw, wat bij binnenkomst een déjà vu oplevert. Opvallend element is de gevel van het kasteel van Breda in Italiaanse Renaissance stijl, welke onderdeel was van het stallencomplex van het kasteel.
De trap in het atrium is omgedraaid richting de entree, zodat de bezoekers direct naar de expositiezalen op de eerste verdieping worden geleid. Hier zijn de lichte ruimtes zo veel mogelijk intact gelaten. Door gebruik te maken van dezelfde interieurelementen als in het hoofdgebouw, ontstaat een eenheid tussen de Philipsvleugel en de rest van het Rijksmuseum.
Foto: Ronald Tilleman
Shylight
Het rijkversierde achttiende-eeuwse trappenhuis leidt de bezoeker weer naar beneden. Hier bevindt zich de permanente lichtinstallatie ‘Shylight’ van Studio Drift. Deze dynamische lichtsculptuur brengt op verfijnde wijze natuur en techniek samen. De installatie bestaat uit vijf bloemen gehuld in een cocon, die zich naar beneden laten vallen om hun bloesem ontvouwen. Vervolgens sluit de bloem zich weer en trekt zich terug.
Shylight staat constant aan en is ook vanaf buiten zichtbaar. Dit maakt het leven binnen het museum zichtbaar en nodigt bezoekers uit naar binnen te komen. De installatie vestigt de aandacht op het mooie trappenhuis met het bijzondere plafond. “De bewegende delen zijn een contrast met de ruimte, waardoor de Philipsvleugel weer tot leven wordt gebracht,” aldus Lonneke Gordijn van Studio Drift.
Foto: Erik en Petra Hesmerg
De Philipsvleugel opent op 1 november 2014 voor het publiek. De vleugel is dagelijks geopend van 9 tot 17 uur en bereikbaar via de hoofdingang van het Rijksmuseum. Het restaurant zal dagelijks geopend zijn van 11:30 tot 23 uur en is van buiten toegankelijk.
