Illegale dakopbouw in Hong Kong

De KAPKAR/ WVA-6F installatie van Frank Havermans tijdens de Hong Kong & Shenzhen Bi-City Biennale of Urbanism & Architecture is een 'illegal alien'. Voormalig NAi-directeur Aaron Betsky typeert het metalen monster dat zich op het dak van het Wan Chai Visual Archive ophoudt, als een roofdier dat over de rand van het gebouw loert en zich op elk gewenst moment terug kan trekken dankzij zijn ingenieuze kraanfunctie en mobiel onderstel.

De tijdelijke constructie is een verwijzing naar de actuele kwestie over illegale bouwwerken in Hong Kong. Naast de formele stadsontwikkelingen zijn er in de stad door de decennia heen tal van illegale bouwsels, gebouwen en structuren ontstaan. De ontwikkelingen gingen zo stormachtig dat er bijvoorbeeld door de arme bevolking - die moeilijk aan woonruimte kon komen - complete gemeenschappen op daken van woonblokken zijn gebouwd; de zogenaamde ‘informal rooftop communities’. Daarnaast zijn overal marktstallen gebouwd en reclame-uitingen neergezet die in feite illegaal zijn, maar een vanzelfsprekend onderdeel zijn geworden van het straatbeeld.

Informele stad

De stad worstelt met deze illegale constructies. Men wil zoals andere stadsbesturen de stad ‘netjes’ maken. Maar voor kunstenaar-ontwerper Frank Havermans en vele anderen zijn deze bouwsels essentieel voor het karakter van de stad.

Teken in de lucht

Toen hij werd uitgenodigd door het Wan Chai Visual Archive om een installatie te maken in het kader van de biënnale, koos hij voor een installatie op het dak van de hoogbouw die zijn aanwezigheid kenbaar kan maken aan voorbijgangers op de straat middels een teken aan een kraanarm. 

Van illegaal naar legaal

Door de constructie verplaatsbaar en het ‘teken’ inklapbaar te maken, kan de installatie eenvoudig transformeren van illegaal naar legaal object. Het kan binnen de footprint van het gebouw blijven, maar het kan ook als een teken ver over de straat reiken, waardoor het per definitie een illegale structuur wordt. Het teken is een vereenvoudigde weergave van de footprint van het gebouw, die de omtrek definieert waarbinnen de KAPKAR/ WVA-6F zich kan onttrekken van de blikken van officiële instanties. Hiermee maakt de installatie iets expliciet wat momenteel oogluikend wordt toegestaan maar tegelijkertijd onder druk staat. Hangend boven de straat daagt het uit tot discussie en reflectie hoe om te gaan met illegale bouwsels in Hong Kong.

Maakproces 

Het maakproces maakt in feite deel uit van de installatie. De illegale constructies die in de stad te vinden zijn, zijn het product van ingenieuze ondernemers en particulieren. Havermans vond in de buurt van het Wan Chai Visual Archive een kleine werkplaats. Lokale handwerklieden hielpen de ontwerper om zijn kartonnen schaalmodel te vertalen naar staal. Dezelfde mensen die ook mede verantwoordelijk zijn voor de vele informele structuren, hebben zodoende ook meegewerkt aan de KAPKAR, waarmee de cirkel rond is.

Lees ook de blog van Aaron Betsky over de KAPKAR/ WVA-6F.