Het stadhuis is ontworpen als een aaneenschakeling van een aantal grote Zaanse huizen, waarbij de kenmerken van de lokale architectuur op een nieuwe manier zijn toegepast. Kenmerkend voor Zaanse houten huizen is de typische gevelarchitectuur: de houten gevels zijn zeer plat en geschilderd in allerlei groentinten, waarbij het architectonische beeld sterk gemaakt wordt door de inzet van witte lijsten, ramen en krullen. Ook het nieuwe stadhuis is gevelarchitectuur in groen en wit. Een ander kenmerk van Zaanse huizen is hun eclecticisme, waarbij uit allerlei stijlen en tijden elementen zijn overgenomen. Dat is hier ook gedaan: zoals de Zaanse huisjes en hun gevels vaak interpretaties zijn van wereldberoemde architectuur uit Italië en Frankrijk, zijn in de gevels van het stadhuis internationaal vermaarde architecten als Rossi, Venturi, Piano, Pei en Natalini geparafraseerd. Ook zijn er in het stadhuis typisch Zaanse symbolen verwerkt: aan de korte zijde heeft de raadzaal, die boven de hoofdentree ligt, tien verschillende dakkapellen, gedecoreerd met de wapens van de gemeenten die zijn opgegaan in Zaanstad. Aan de trouwzaal hangen aan weerszijden van de dakgoot twee trouwringen en bovenin, in het dakornament op de punt van de gevel, zijn de ringen met elkaar verenigd. Het balkon waar pasgetrouwden kunnen verschijnen heeft een balustrade van twee zoenende walvissen, weggezwommen uit het Zaanse stadswapen.
Gemeente Haarlem
