Willemineke Hammer: "Architecten, stel je dienstbaar op"
beeld Shutterstock

Willemineke Hammer: "Architecten, stel je dienstbaar op"

Door Afke Laarakker - Het coronavirus schudt de wereld op. Wat betekent de crisis voor de architectuur in Nederland? Een telefonisch interview met Willemineke Hammer van EGM architecten, een bureau met veel expertise in de zorg.

Hoe is de overgang voor jullie verlopen?

Eigenlijk heel soepel. Je werkt op een andere manier samen, maar de kwaliteit hoeft er gelukkig niet op in te boeten. We zijn als bureau gewend samen aan tafel en beeldscherm te ontwerpen. Skype, MS-Teams en Whatsapp zijn anders, maar waren we al gewend voor internationale projecten. Dat je kinderen of honden op de achtergrond hoort is niet erg.

Het mag even een tandje minder professioneel.

Op die samenwerkmomenten ja, misschien kan onze maatschappij dat wel gebruiken, dat we menselijker worden. Onze producten blijven van hetzelfde niveau. Ik zou zeggen, vooropgesteld dat ik hoop dat we er allemaal levend en gezond weer uitkomen, never waste a good crisis.

Willemineke Hammer Willemineke Hammer

Lopen alle opdrachten van EGM nog gewoon door?

Zeker niet alle. Een deel maakt pas op de plaats en bij onze projecten in de zorg begrijpen we heel goed dat de focus daar even niet bij iedereen op de lange termijn ligt. Het moment waarop en hoe projecten weer, of misschien wel anders of opnieuw of niet meer gaan doorlopen kan nu nog niemand overzien.

Hammer vertelt dat het bureau, ook wanneer er geen specifieke projecten lopen, regelmatig contact onderhoudt met opdrachtgevers. Het bureau heeft haar expertise aangeboden aan zorginstellingen die dat tijdens de coronacrisis kunnen gebruiken.

Hebben jullie al zorginstellingen van dienst kunnen zijn?

Ja, we werken pro bono aan een aantal concrete tips over herindeling en herinrichting van ruimtes binnen zorginstellingen waar we de afgelopen jaren aan hebben gewerkt. Dan heb ik het bijvoorbeeld over het bijvoegen van extra intensive care plaatsen en over de tijdelijke inrichting van nieuwe ruimten die nog niet in gebruik waren genomen.

Inzending Who Cares Prijsvraag - EGM Architecten
Inzending Who Cares Prijsvraag door EGM Architecten

Verandert de crisis jullie kijk op de zorgarchitectuur?

We zien het belang bevestigd van de bouwtechnische en organisatorische kant van zorgarchitectuur, zoals we dat door de jaren heen hebben uitgevoerd. Het is bijvoorbeeld goed dat hele verpleegafdelingen zijn los te koppelen en operatiecomplexen zijn onder te verdelen in compartimenten om ze bij een besmetting of uitbraak zoals nu afzonderlijk van elkaar te kunnen gebruiken.

Belangrijk is ook de maatschappelijke discussie; moet je voorbereid zijn op dit soort gebeurtenissen? Virussen en contaminaties zijn een bedreiging voor de welvaart en levensstandaard waar we zo aan gewend zijn. Leisure wordt zelfs als een recht gezien. Dus de vraag die los van het ruimtelijk vraagstuk beantwoord moet worden is: hoe kun je vormgeven aan de maatschappelijke context?

Onze inzending voor de Who Cares-prijsvraag een aantal jaar geleden was een statement voor de ‘samen-leving’ waarbinnen zo veel mogelijk vanuit het gewone leven ook de zorg moet plaatsvinden. Dat statement hield in: heb oog voor elkaar. De vraag die daarop volgt is hoe je dat kan organiseren. Hoe zorg je dat mensen hun buren kennen en welke informele ontmoetingen kun je door ruimtelijke en stedelijke interventies stimuleren?

De verbazing en nieuwsgierigheid die deze crisis veroorzaakt moeten we inzetten voor dat vraagstuk: hoe kunnen we zorgzaamheid in maatschappelijke context organiseren. Terecht gaat zorgarchitectuur naast over aangenaam vooral ook over nuttig. Maar voel je juist ook als je nog geen zorg nodig hebt betrokken bij elkaar, gewoon als mens.

Wat kunnen architecten leren van de coronacrisis?

Soms worden architecten arrogant gevonden, en dat zal best wel eens kloppen. Gelukkig zien we de laatste jaren als EGM dat ook bij steeds meer andere bureaus een goede richting is ingezet voor wat betreft maatschappelijk bewustzijn, er zijn stappen gemaakt in zorgzaamheid. Dit kan wat ons betreft nog verder worden ontwikkeld. Architecten hebben het talent om overal overheen te kijken en vergezichten te zien en te schetsen. Zet dat in voor de juiste zaken, en stel je gerust ook op als gewoon, dienstbaar mens.

Bekijk een aantal projecten van EGM architecten

Van Maerlantlyceum. Beeld Lucas van der Wee

Verbouwing Van Maerlantlyceum door cepezed: van introverte halschool...

Het Van Maerlantlyceum in Eindhoven is drastisch op de schop gegaan. Hiervoor is een deel van de monumentale halschool uit 1953, met uitbreiding in 1957, gesloopt. Cepezed wist karakteristieke gevels en de originele opzet te bewaren en in ere te herstellen. Deze vormen nu de jas van een nieuw schoolgebouw, inclusief tribunetrap. Martin van Toorn, architect bij cepezed, ziet de nieuwbouw als een knipoog naar het oorspronkelijke gebouw.

beeld Thijs Wolzak

Museum van één zaal, over leven en dood

In Ouderkerk aan de Amstel bevindt zich sinds de 17de eeuw een joodse begraafplaats: Beth Haim. Kossmanndejong ontwierp met Loerakker Olsson een nieuwe route en een paviljoen aan het begin van de wandeling. Het gebouw lijkt een gebedsruimte, maar blijkt een museumzaaltje. Herman Kossmann: "Het is het begin van een soort reis die gaat over leven en dood."

Z33 in Hasselt (B) door Francesca Torzo

Select | Niets mag nep zijn in Z33 in Hasselt (B) van Francesca Torzo

Door Afke Laarakker - De hoge blinde buitenmuur van de nieuwe vleugel voor Z33 bestaat uit 34494 bakstenen. De ruitvormige stenen zijn met de hand uitgesneden en door vier metselaars op een betonnen muur bevestigd. "Als je als kind een voetbal tegen een muur schopt die niet massief blijkt, doet dat iets met je wereldbeeld."

Beeld Shutterstock

Update Coronavirus: Opening Biënnale van Venetië opgeschort

Door Astrid de Wilde - De opening van de Biënnale van Venetië in 2020, gepland voor mei, is uitgesteld tot augustus vanwege de angst voor verspreiding van het Coronavirus. Eerder gebeurde dit ook met de Salone del Mobile, 's werelds grootste en belangrijkste meubelbeurs. Deze zou oorspronkelijk plaatsvinden tussen 21 en 26 april. De nieuwe datum is nu 16 tot en met 21 juni.