Nominatie ARC22: Schoenenkwartier, Waalwijk - Civic Architects

Toelichting Civic Architects | Beeld Stijn Bollaert

De hoofdambitie is een museum voor iedereen te zijn door keuzevrijheid te bieden. De open begane grond brengt alle functies samen en de tuinzaal biedt zicht op alle tentoonstellingen door ronde openingen, uitgezaagd uit de kantoorvleugel uit de jaren tachtig. De toevoeging is bedoeld als een logisch nieuw hoofdstuk in het totaalverhaal van het gebouwensemble. Door de nauwkeurig bepaalde hoogte en de grootformaat bakstenen kopgevel heeft het precies de juiste plek in de hiërarchie van het ensemble.

Voor de uitwerking van het interieurontwerp zijn samenwerkingen opgezet met het onderwijs, bedrijfsleven en creatief regionaal vakmanschap. Met La-Di-Da en Cor Unum is een keramische tegelwand ontwikkeld, uitgewerkt en uitgevoerd als een kleinschalige ambachtelijke productie, deels gerealiseerd door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Leerlingen van vakschool Sint Lucas ontworpen de leren kussens voor het auditorium en lokale ondernemingen verzorgden de inrichting van de kantooromgeving.

De sfeer in het gebouw is niet die van een archetypische neutrale museumomgeving. De herkenbare materialen baksteen, staal, beton en hout versterken de sfeer van de collectie en van het historische gebouw. Het zorgt er samen met de geometrische vormen voor dat de plek een zekere vertrouwdheid uitstraalt en dat er beroep wordt gedaan op universele ervaringen van de menselijke zintuigen. Dit verlaagt de drempel voor bezoekers die zich niet uit zichzelf heel erg thuis voelen in een museum.

Het project is een proeftuin voor circulaire technieken en methodes. Bijvoorbeeld het hergebruiken van het jaren tacthig kantoorgebouw met lage plafonds voor museale ruimtes, door er op een bijzondere manier delen uit weg te zagen en zoveel mogelijk te behouden. De centrale balie is opgebouwd uit kalkhennep en er zijn plafonds van kunstvilt uit gerecyclede PET-flessen. De keramische tegelwand combineert ambacht, innovatie en verduurzaming door het gebruik van afval uit andere glazuurprocessen.

Het Schoenenkwartier bevindt zich in het hart van het historische stadscentrum, waar het raadhuis en het gemeentehuis waren gehuisvest. Deze voorzieningen zijn nu elders gehuisvest en de vitaliteit van het stadscentrum staat onder druk. De realisatie van het Schoenenkwartier op deze plek geeft een nieuwe impuls aan deze plek. De algemene functies van het museum, zoals het werkcafé met de open werklabs, zijn niet alleen voor museumbezoekers maar ook direct toegankelijk voor de lokale gemeenschap.

De ideologische opvattingen van Kropholler waren star en dwingend, wat niet past bij de open en meerduidige architectuur die het wij voorstaan. Daarom volgden we wél de basislogica van Kropholler, maar nuanceerden we deze in de uitwerking. De gezaagde openingen van de tuinzaal passen goed bij de getoogde arcades, maar zijn juist wél in een volledige cirkel rondgemetseld en het plafondritme verspringt. Deze subversieve details brengen het historische architectuur naar de huidige tijd.