ARC22: Lichtkronen, het Groote Museum, Amsterdam - Merk X

In de twee grote feestzalen op de begane grond was uiteraard behoefte aan voldoende feestelijk licht. Er was een belangrijke keuze te maken; de restanten van de oude lampen hergebruiken en transformeren. Óf nieuwe luchters maken. De oude gaskronen die op foto's door de decennia heen verschillende gedaantes hadden aangenomen werden tot leven gekust en uitgebreid. Twee van de oorspronkelijke kronen waren gedeeltelijk nog aanwezig. Één redelijk compleet en één zwaargehavend.

Toelichting Merk X | Beeld Filip Dujardin

Aan de hand van foto’s uit het verleden zagen we de vele gedaanteverwisselingen van de oude gaslampen, die al eerder op elektra waren overgezet. Wij hebben de aanwezige lampen volledig uit elkaar gehaald, schoongemaakt, de onderdelen genummerd en ontbrekende delen bijgemaakt. Vervolgens is de lamp uitgebreid met een nieuwe ring die op circa 30 cm van de oude ring geplaatst is; de lamp werd 60 cm in de doorsnede groter.

Kronen, voorheen gaslampen. Beeld Filip Dujardin

Het hele project is gerealiseerd door Evelyne Merkx i.s.m. Huib Nelissen en zijn team die de kronen volledig hebben gedemonteerd, onderdelen gerepareerd waar nodig en ontbrekende- en toegevoegde onderdelen hebben geproduceerd. Verder is met de lichtadviseur, Joost de Beij, het nodige licht vastgelegd.

Kronen, voorheen gaslampen. Beeld Filip Dujardin

Het glaswerk bestaande uit 145 glazen bollen is geblazen door Pačinek Glass in Tsjechië onder leiding van Evelyne. Het zijn de glasblazers waar ook Šípek mee werkte.

We moesten begrijpen wat de oorspronkelijke onderdelen waren en wat hiervan de waarde was. Wat willen we terugbrengen en wat toevoegen. De Koningszaal had oorspronkelijk drie kronen brachten we terug naar twee; er moest worden gezocht naar oplossingen om het vervallen lichtpunt te compenseren. Dit is o.a. bereikt door een buitenste ring toe te voegen waarbij de omvang met 60 centimeter werd vergroot om de kroon een royale maat te geven. In de binnenring werden zes bescheiden spots aangebracht.

Om de kwaliteit vd oorspronkelijke onderdelen te ontdekken zijn alle onderdelen schoongemaakt en hebben we het materiaal achterhaald. Achter een dikke laag zwarte verf kwamen zachtgroene- en messing onderdelen tevoorschijn. Daarna begon het zoeken naar mogelijkheden voor uitbreiding van de kroon; Maat? Lichtbron? Ritme? De glasballen werden in vele verschillende dessins en maten geblazen in Tsjechië, We startten met een doorsnede van 10cm en eindigden bij 18cm.

We hebben gekozen voor kokertjes (wat wij de wc-rolletjes noemden) waar we een soort ‘motor met zijwagen’ van gemaakt hebben. Aan elk kokertje een lampje omhoog, een omlaag en een dwars. Deze werden in gekozen ritme aangebracht en het resultaat is een kroon met elk 45 glazen glasballen in drie verschillende dessins.

De derde kroon is volledig nieuw gemaakt waarbij de krullen zijn weggelaten.

Behoud van alles, het opnieuw gebruiken van alle onderdelen is de duurzaamste daad. Ze waren bijna in de vuilniszak beland. Alles is uitgevoerd in led licht met dimmers.

Het was een zeer arbeidsintensief proces dat meer dan een jaar in beslag heeft genomen. Er zijn vele proefmodelletjes gemaakt. Veel onderzoeken uitgevoerd met de grootst mogelijke zorgvuldigheid.