Toelichting Houben / Van Mierlo
Met Made by NRE is de transformatie van het NRE-terrein compleet. Het voormalig gasfabrieksterrein is getransformeerd tot een bijzonder duurzaam, open en levendig stukje stad. Een gebied, waar in diversiteit gewoond en gewerkt wordt, met ruimte voor kunst en vertier. Een mix aan functies met een web aan verbindingen.
'Nieuw' opdrachtgeverschap
Alle projecten op het NRE-terrein zijn ‘bottom-up’ (her-)ontwikkeld tot één gebied. Een plek waar werken, wonen, bezoeken en verblijven samen komen. De diversiteit
van het programma op het NRE-terrein is bijzonder groot. Een grote sociale cohesie is gegroeid tijdens het ontwikkelproces. Ook na oplevering bestaat er grote samenhang tussen de mensen op het terrein.
De (her-)ontwikkeling van het NRE-terrein begon een precies tien jaar geleden. Gemeente Eindhoven besloot, na een periode van tijdelijk gebruik, gebouwen en bouwkavels
uit te geven aan particuliere initiatiefnemers. De eerste generatie initiatiefnemers maakte, ondersteund door hun adviseurs, de Gemeente en de TU/e (Bauhütte), een werkboek onder de naam ‘Nieuwe Energie’ met daarin een raamwerkplan voor de ontwikkeling van het terrein.
De participatieve ontwikkeling vormt het recept voor de succesvolle ontwikkeling van het bijzondere programma, de leefbaarheid en de sociale cohesie op het terrein. De initiatiefnemers hebben op basis van dit recept hun eigen woon- en werkomgeving, hun plekken, hun gebouwen gemaakt.
Tussenruimte als meerwaarde
Het voormalig afgesloten gebied is een toegankelijk en uitnodigend onderdeel geworden van het stedelijk weefsel van Eindhoven. De gebouwen hebben allen een voornamelijk rechthoekige vorm en zijn alzijdig. Rondom is speciale aandacht gegeven aan de tussenruimte: op verschillende wijze communiceren de gebouwen met het maaiveld om zo de ontmoeting van bewoners en gebruikers te stimuleren.
De openbare ruimte op het NRE-terrein is geen traditionele straat-stoep omgeving. Er is juist gekozen voor een intiem, vloeiend en openbaar toegankelijk maaiveld waar alle verkeer zijn plek vindt; in de eerste plaats de voetganger. Deze shared space is tegelijk straat, steeg, parkje, voortuin, (verlengde) woonkamer, speelterrein, hof, wandelpad, barbecue-plek, evenemententerrein, maar bovenal ontmoetingsplek. Aan deze uitnodiging aan gebruikers en bezoekers om de ruimte toe te eigenen wordt volop gehoor gegeven.
Tweede maaiveld
De gebouwen delen nog een bijzonder element; het ‘tweede maaiveld’. Op de daken is op verschillende wijzen uitdrukking gegeven aan een private of collectieve groene verblijfsplek. Op dit niveau is een rijkdom aan groen, bovendien geniet je er een prachtig uitzicht over de stad.
Vier gebouwen, één ensemble
De gebouwen van Made by NRE hebben elk een eigen identiteit gekregen. Een architectuur die zich heeft ontwikkeld uit specifieke gebruikerswensen, het gemengde programma, de toegepaste bouwtechnieken en het DNA van de plek. Tegelijk vormen deze gebouwen één vanzelfsprekend stedenbouwkundig ensemble, met elkaar en de bestaande gebouwen op het terrein.
Ambachtsdorp
Het ‘Ambachtsdorp’ bestaat uit negen zeer verschillende woningen rondom een collectieve binnentuin. Door de carré-vorm zijn alle woningen ondiep en licht. Daarnaast geeft de binnentuin het gebouw en haar bewoners een intieme en beschutte buitenruimte.
Het gebouw is niet verkaveld, maar de woningen zijn als ‘tetris’ puzzelstukken in elkaar gestoken. Hierdoor was het mogelijk om voor alle bewoners een optimale woning te maken die past bij ieders programma en budget. Zo zijn er woningen mét en zonder werkruimte aan huis, groot en klein.
De verspringende woonplattegronden maken de woonbeleving verrassend. Iedere woning heeft tenminste één ruimte met overmaat, die flexibel gebruik van de woning garandeert.
Werkgebouw
Met een diverse groep ondernemers werd een plan gemaakt voor een multifunctioneel gebouw. Zo moest er plek zijn voor een oldtimer-garage met showroom en kantoren, een multi-concept dagrestaurant en een bedrijfsverzamelgebouw voor een ontwerpbureau en een psychologiepraktijk. Op het dak van het gebouw was ruimte voor een boetiekhotel.
Een uitdaging was het consequent vormgeven én engineeren van het ongewoon diverse programma. De gevel is geen lappendeken van verschijningsvormen maar heeft een rustig, alzijdig en ritmisch voorkomen.
De vormgeving van de tweelaagse onderbouw laat de structuur van het gebouw zien: Een staccato van overheaddeuren op de begane grond en een dubbel ritme van opengewerkte gevels op de eerste verdieping. De onderbouw is opgetrokken in een droge en demontabele staalconstructie en heeft een gevel van stalen en kunststof profielen. Een gekartelde en terugliggende dakopbouw biedt plaats aan het hotel, en is uitgevoerd in een goudgele stalen gevel.
Park NRE
In de tender uitvraag is deze plot aangewezen om te voorzien in de extra parkeerbehoefte door de transformatie van het NRE-terrein. Het zou echter zonde zijn om hierdoor een groot open gat te laten vallen in de verder intieme structuur van straatjes, stegen en pleintjes op het NRE-terrein. Om die reden is er boven het parkeren een werkgebouw gemaakt. Het werkmilieu op het terrein is hierdoor aangevuld en gediversifieerd.
Het bedrijfsverzamelgebouw huisvest vijf verschillende bedrijven, waaronder het kantoor van architect Houben / Van Mierlo zelf. Het onderscheidt zich door een rijk palet aan collectieve ruimtes voor ontspanning, ontmoeting en verblijf.
Vanuit een grote entreetrap op de hoek van het perceel, kom je in de centrale as van het gebouw terecht. Binnen voert een grote tribunetrap je verder naar een centrale keuken en kantine. Dit kloppende hart is de plek met het meeste daglicht dankzij het opengewerkte sheddak.
Aangrenzend aan de kantine op de tweede verdieping is een groene daktuin ingericht. Hier ervaar je ‘het tweede maaiveld’. Bovendien geniet je een groen uitzicht over de stad.
Het parkeergebouw is zelf ook groen! Het heeft een groen dak, een royale daktuin, en ook een groene gevel in wording. De vormgeving van het gebouw staat in dienst van dit concept: de gevel is vormgegeven als een lattenframe op afstandhouders. De gevel wordt begroeid door een uitgekiend palet aan planten die op maaiveld in de volle grond staan. Het regenwater wordt opgevangen in ondergrondse infiltratiekratten. Zo beschikken de planten, ondanks het stenige maaiveld, altijd over voldoende water.
Body Building
De ‘Body Building’ is ontwikkeld door en voor drie ontwerpers die allen werken vanuit het menselijk lichaam. Zij wilden hun ateliers en een collectieve presentatieruimte vormgeven in een zo circulair mogelijk gebouw. Het programma voor dit multifunctionele gebouw bestond verder uit een palet aan bijeenkomst- en lesruimtes voor de snelgroeiende talenschool ‘Una Paloma Blanca’ (de leukste talenschool in de Brainport Eindhoven) en drie woningen van de ontwikkelaars zelf.
Zowel het werk- en expositieprogramma als de talenschool zijn vormgegeven aan het publieke domein van de ‘Gashouder’ en het centrale pleintje. De woningen zijn ontsloten aan het achterstraatje en klimmen omhoog over de ateliers heen, waar zij samen een groene daktuin genieten.
De dragende structuur van het gebouw, inclusief de gevels, is opgetrokken in kruislaaghout (CLT). Hiervoor is een isolerende laag opgemetseld in zelfdragende, isolerende kalkhennepblokken. Deze bio-based materialen zorgen voor een ademende schil en een gezond binnenklimaat; samen slaan ze meer dan 200 ton CO2 op. Aan de buitenzijde is de gevel afgewerkt met kalkpleister en schilderwerk.
Het idee voor de vormgeving van de bijzondere ‘huid’ van het gebouw is ontwikkeld door de opdrachtgevers zelf. Het is geïnspireerd op het menselijk lichaam, waarbij de botten afleesbaar zijn door de huid heen. Ook is het geïnspireerd op beroemde Afrikaanse leembouwprojecten en op het voorkomen van in witte plasticfolie ingepakte steigerstructuren.
‘Made by NRE’ is een project voor en door bewoners, ontwerpers en makers. Een mix van ambitieuze partijen onder wie (top-)ontwerpers, onderzoekers, ambachtslui, multimediaspecialisten, typografen, docenten, therapeuten, koks en monteurs. Een groep die ‘samen stad wil maken’. Met dit sluitstuk is de transformatie van het NRE-terrein voltooid. Het voormalig gasfabrieksterrein is getransformeerd tot een bijzonder duurzaam, open en levendig stukje stad. Een gebied, waar in diversiteit gewoond en gewerkt wordt, met ruimte voor kunst en ontspanning.
