Geld stuurt!
Wie betaalt die bepaalt. Alle sprekers signaleren dat de financiële sector actief stuurt op duurzamere gebouwen. Leontien de Waal, ABN AMRO, constateert: 'Financiële instellingen sturen van oudsher op het reduceren van risico’s en met de EU-taxonomie die van kracht is geworden, gaan we ook specifieker letten op duurzame risico’s. We vinden het belangrijk om de duurzame transitie te stimuleren, niet alleen met financiering, maar ook door te helpen met groenleningen en duurzame subsidies. Nú investeren in duurzaam en circulair vastgoed reduceert risico’s en maakt het makkelijker om ook in de toekomst geld te lenen. Daar gaat straks een enorme kracht vanuit naar de hele keten.' Constantijn Berning, Edge, bevestigt dat: 'Binnenkort leveren we de eerste Net Zero kantoorruimtes op. Onze klanten vragen daar om.'
Ketens bouwen en versnellen
'We weten ook los van regels best wat er moet gebeuren', vervolgt Constantijn. 'Maar we lopen daarbij tegen de grenzen aan van beschikbare oplossingen. Wij bouwen projecten van soms 100.000 m2. Dan kan je niet uit de voeten met nieuwe biobased bouwproducten die startups op kleine schaal leveren. Daarom moet de overheid biobased ketens ondersteunen zodat deze een relevante schaal van CO2-neutrale productie kan faciliteren.' Thomas Wellink, RVO, vult aan 'Vanuit de overheid wordt de meerwaarde gezien van bouwen met biogrondstoffen. Vanuit de ministeries LNV en BZK wordt in samenwerking met Building Balance gewerkt aan de keten ontwikkeling van biobased bouwproducten van Nederlandse bodem.'
Duurzaam is niet duurder
Maar duurzaam bouwen is toch duurder? Onno Dwars, Ballast Nedam Development stelt: 'Wij wachten niet op scherpere regelgeving. We werken nu al aan projecten met een MPG van < 0,5 omdat dat winstgevender is. Die MPG dwingt tot compact bouwen: efficiënt materiaalgebruik, minder hoog maar in hoge dichtheid. Daar verdienen we per m2 meer aan. Dus ja, we doen dit met de overtuiging dat we de wereld beter achter moeten laten, maar het is ook betere business.'
Norbert Schotte, Gideonsbende: 'Een lage MPG is goed maar helaas niet voldoende. Dit komt door de contraproductieve prikkels van de huidige methode, waardoor een lage MPG nog steeds een hoge initiële CO2-uitstoot kan hebben. Kijkende naar de klimaatopgave moet juist onze initiële CO2-uitstoot zo snel mogelijk radicaal naar beneden. Hiervoor zullen andere materialen toegepast moeten worden en dat kan worden gestimuleerd door waarde anders te gaan definiëren. Te vaak wordt een Excel met de aloude stichtingskosten uit de la getrokken, maar wordt bijvoorbeeld nog geen rekening gehouden met restwaarde. Onder andere doordat taxateurs in een achteruitkijkspiegel kijken en zonder historische data geen uitspraken durven te doen over toekomstige waarde. Als we klimaatverandering en de gevolgen daarvan monetariseren zouden we per direct allemaal klimaatpositieve gebouwen gaan maken. Kijk maar naar de CO2-prijs die Provincie Utrecht hanteert in hun MKBA. Dan wordt biobased bouwen een no-brainer.'
Alles begint bij het schetsontwerp
Alle deelnemers signaleren dat Carbon Based Design vraagt om een ander ontwerpproces waarin het schetsontwerp belangrijker en omvangrijker wordt. Veel disciplines die normaal vanaf het voorlopig ontwerp beginnen aan te schuiven moeten bij het schetsontwerp al aan tafel zitten zodat de eerste pennenstreken goed geïnformeerd worden gezet.
Willem van Genugten, GROUP A Carbonlab zegt: 'Als ontwerpers zijn we het liefst al betrokken bij het opstellen van het PVE. Zo kunnen we bijvoorbeeld samen zien hoeveel m2 er werkelijk nodig zijn, welke functies en diensten gedeeld kunnen worden en hoe we compacte uitgangspunten kunnen vastleggen voor we beginnen te tekenen. Het liefst hebben we in de schetsfase ook meteen een constructeur aan tafel die bodemanalyses kan duiden om te zien welke funderingstypes op locatie nodig zijn en welke draagstructuur het beste bij het project past. De fundering en hoofdconstructie veroorzaken nu de hoogste materiaalgebonden CO2-uitstoot, dus wil je die impact al in het schetsontwerp minimaliseren.'
'Een ander ontwerpproces vraagt om opdrachtgevers die dat begrijpen en ook faciliteren', aldus Onno. 'Het schetsontwerp vraagt om betrokkenheid van veel kennis. Dit betekent dat ontwerptijd voorin het proces toeneemt.'
Koppelkansen!
Norbert stelt: 'De transitie naar een klimaatpositieve gebouwde omgeving is een uitdaging, maar ook een gigantische kans vanwege de koppelkansen! Door met biobased materialen te gaan bouwen creëren we een nieuwe afnamemarkt voor de agrarische sector, waarmee we met elkaar bijdragen aan biodiversiteit- en bodemherstel en slaan we ook nog eens langdurig CO2 op in onze gebouwen.'
Hoe haken we iedereen aan?
De koplopers zien dat de sector als geheel meer incentives nodig heeft om mee te gaan in deze beweging. De één stelt voor om voor goed presterende projecten een btw-verlaging te hanteren en zo biobased bouwen significant te laten groeien. De ander stelt dat gemeentes een belangrijke rol hebben door afscheid te nemen van conventioneel grondprijsbeleid. Onderwijs van het personeel van de toekomst, en het personeel van vandaag is essentieel. We kunnen allemaal het juiste willen doen, maar we hebben ook capaciteit nodig, dus de denkkracht en handen nodig om de opgave te realiseren. Leontien concludeert: 'De massa krijgen we alleen in beweging door de transitie aantrekkelijk te maken. Het echte succes van de transitie zit tussen de oren en dat is het moeilijkst: nu vandaag het anders gaan doen voor een leefbare planeet en gebouwde omgeving van overmorgen en daarna, ook voor generaties na ons.'
Deelnemers
In het debat sprak Willem van Genugten (aanjager van de denktank Carbonlab bij GROUP A) met de deelnemers Onno Dwars (CEO van Ballast Nedam Development), Constantijn Berning (Executive Development Director bij Edge), Norbert Schotte (medeoprichter Gideonsbende), Leontien de Waal (Sector banker bouw bij ABN AMRO Bank) en Thomas Wellink (adviseur Duurzaam Bouwen van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVO).
