Reijer Pielkenrood en Tatjana Djordjevic zijn twee Nederlandse architecten op zoek naar uitdagingen en avontuur in China. Ze wonen en werken voor verschillende bedrijven in Sjanghai .
Zij zijn geen experts op het gebied van Chinese architectuur of cultuur, maar gaan bij het schrijven van deze blog uit van hun persoonlijke ervaringen en geven hun mening op het werk dat ze in China als architect verrichten en de mensen met wie ze samenwerken.
Ondanks alle ontwikkelingen in Shanghai leiden oude tradities een hardnekkig bestaan. De openbare ruimte ondergaat iedere avond een metamorfose en komt op een unieke manier tot leven. Pleinen, parken en straten worden podia voor allerlei activiteiten. Iedere vrije vierkante meter wordt benut.
Letterlijk vertaald betekent Guanxi in het Chinees relatie. Volgens ons is het in China van groter belang dan contract of afspraak. Het is iets wat je zorgvuldig opbouwt en in stand houdt. Je relatie met een opdrachtgever is in China een niet te onderschatten factor bij het binnenhalen van projecten. Waar je in Nederland vaak via een reguliere vergadering met een projectontwikkelaar of woningbouwvereniging tot een overeenkomst komt, is het in China heel gebruikelijk om via informele diners, theesessies en karaoke avonden langzaam een band met je klant op te bouwen. Veel Westerse bureaus in Sjanghai hebben dan ook een aparte marketingafdeling die de Guanxi opbouwt en onderhoudt.
Shanghai is sinds 1990 vierhonderd wolkenkrabbers rijker. Met het stijgen van de grondprijzen op de meest begeerde locaties groeit ook de druk om oude wijken te vervangen door commerciële projecten en luxueuze appartementen. De steden veranderen in een rap tempo. Voor de mensen in Shanghai is dit een inmiddels bekend scenario. In de laatste twintig jaar is de stad uitgegroeid tot een metropool.
Vanuit ons appartement in Shanghai hebben we een fraai uitzicht over een aantal oude buurten. Wanneer je langs deze woonwijken loopt en in een van de straatje kijkt, dan zien ze er zeer chaotisch uit, maar vanuit ons huis is er wel degelijk een structuur in te herkennen. Gefascineerd door deze wijken met hoge dichtheid, zijn we op onderzoek uitgegaan. Deze typische Shanghai buurten heten Lilong's. Li betekend buurt en long staat voor steeg. De meeste Lilong's zijn tussen 1840 en 1949 door de Britten gebouwd om de Chinese arbeiders van huisvesting te voorzien. Ze maken nog steeds een groot deel van de woningvoorraad van Shanghai uit.
Ik ben op weg naar een belangrijke vergadering met een opdrachtgever in een landelijk stadje waarvan ik de naam nog nooit heb gehoord. De meeste gebouwen zijn niet hoger dan vier verdiepingen en stammen uit de jaren zeventig of tachtig. Dit jaar heeft het plaatsje echter een machtsbeluste burgemeester met ambities in de landelijke politiek gekregen. Hij wil zijn stad op de kaart zetten door een nieuw financieel zaken centrum te ontwikkelen. Om dat te bereiken is een skyline nodig. Tot voorkort was die er niet en dat vind de burgemeester maar niks.
Veel Chinese architecten gebruiken letterlijke metaforen ter inspiratie voor hun ontwerpen. Ze grijpen nauwelijks terug op de historische bouwkunst die hun land toch ook rijk is. Nieuwe steden worden gebouwd en oude worden afgebroken. De mooie oude levendige wijken in de grote steden maken plaats voor eindeloze rijen flatgebouwen.
De maatschappelijke hervormingen en de sterke industrialisatie van de Chinese economie in de laatste twintig jaar gaven velen mensen de kans hun eigen bedrijf te beginnen. Bijgevolg schoten kantoorgebouwen en uitgestrekte industrieparken overal als paddenstoelen uit de grond. De privatisering bracht ook nieuwe typologieën als winkelcentra en wolkenkrabbers voor de groeiende middenklasse.
Een nieuw bureau is wennen en elke nieuwe baan is een ervaring rijker. Toen ik, Tatjana, naar Amsterdam kwam wist ik ongeveer wat ik kon verwachten, aangezien de organisatiestructuur van een architectenbureau in Nederland niet veel verschilt met die in Servië. China is echter een heel ander verhaal. Voordat we naar Sjanghai kwamen hebben we verschillende bureaus bekeken en hun projecten onderling vergeleken, maar we waren niet voorbereid op de manier van werken en de algehele werksfeer op een kantoor in China. Gebrek aan communicatie en een totale andere werkcultuur zijn frustraties waar je dagelijks mee te maken hebt.
Wuhan is met elf miljoen inwoners de grootste stad van Centraal China. Het is het politieke, financiële, culturele en economische centrum van de provincie Hubei. Onlangs zijn we gevraagd om hier een wijk voor 35.000 inwoners te ontwerpen. Ze maakt deel uit van een van de zes nieuwe kleinschalige steden, gelegen op vijftig kilometer ten oosten van Wuhan. Het gebied bestaat nu uit twaalf dorpen waar men vooral van de landbouw leeft.
Opdrachtgevers in China heb je in alle soorten en maten. Terwijl je in Nederland meestal te maken hebt met een projectontwikkelaar, een woningbouwvereniging of een particulier, is in China de overheid je opdrachtgever. Al is dat vaak lang niet even duidelijk. Via allerlei constructies en verborgen achter grote bedrijven, verschuilt zich de overheid. In China is de regering het grootste bedrijf, maar het is niet de bedoeling dat de medewerkers zich openlijk verrijken. Tot nu toe werkten wij in China met drie verschillende opdrachtgevers.
