Aanbestedingen zijn er in allerlei soorten en maten. Ongeacht de vorm is het voor de architect vooral relevant wie de opdrachtgever is. Het zwaartepunt van de tenderproblematiek ligt bij de ontwerptenders, zegt Jan Peter Wingender van Office Winhov: 'Niemand is tegen het idee om via een open procedure publiek werk aan te besteden. Dat creëert een kansenveld voor architecten. Maar de voorwaarden waaronder zo'n aanbesteding wordt uitgevoerd, die kloppen vaak niet.'

Vraag een willekeurige architect naar de Nederlandse aanbestedingscultuur en hij legt hoofdschuddend uit hoe de procedure goede architectuur in de weg zit. Sommigen verwijzen naar België. Dáár snappen ze het, want door de Open Oproep worden architecten gekozen op basis van visie, potentie en expertise in plaats van een afvinklijst. Waarom krijgt dit felbegeerde alternatief geen voet aan de grond in Nederland?

Het ontwerp van Happel Cornelisse Verhoeven voor de transformatie van de Rekenkamer in Den Haag stond lang onder embargo. Een expertpanel dat bij de planvorming betrokken was schreef een brandbrief, maar een publiek debat was door het embargo onmogelijk. Nu de omgevingsvergunning is aangevraagd is het ontwerp openbaar gemaakt.

De Algemene Rekenkamer zit sinds de negentiende eeuw in verschillende panden aan de Lange Voorhout in Den Haag. Eind twintigste eeuw ontwierp Aldo van Eyck een nieuw gedeelte achter de oude gevel. Van Eyck bestudeerde daarvoor uitvoering de werkwijze en de processen van de Rekenkamer. Nu die processen veranderd zijn door digitalisering en thuiswerken, dient zich de vraag aan: mag het gebouw van de Rekenkamer opnieuw transformeren? Of is hier sprake van uniek erfgoed dat integraal behouden moet blijven?

De Rijksbouwmeester heeft onlangs een handreiking gepubliceerd voor opdrachtgevers over de werking van het auteursrecht bij het aanpassen van gebouwen en gerealiseerde ruimtelijke ontwerpen. Onderdeel van de handreiking zijn praktische aanbevelingen over hoe zorgvuldig om te gaan met de rechten en belangen van architecten.

Rijksbouwmeester Francesco Veenstra heeft zijn advies aan het Kröller-Müller Museum openbaar gemaakt na de ophef die is ontstaan. Het museum gunde de opdracht voor een architectonische uitbreiding zonder aanbesteding aan de Japanse beton-architect Tadao Ando.

'We zien steeds dezelfde rijtjes met namen terug in aanbestedingstrajecten, steeds dezelfde bureaus die zich goed kunnen kwalificeren. Het is heel lastig om daar los van te komen.' Francesco Veenstra heeft een duidelijke mening als het gaat over de aanbestedingscultuur in Nederland. Niet alleen als Rijksbouwmeester, maar ook als medeoprichter van Vakwerkarchitecten. In de laatste aflevering van de podcastreeks 'Hoe werkt de architect?' vertelt hij hoe hij tot een betere werkcultuur wil komen in de architectenbranche.