'Retail is een verleidingsspel geworden', constateert architect Ellen van Loon. Of het nu gaat om een shop-in-shopconcepten voor modemerk Jacquemus of het grootste warenhuis van Europa: Van Loon houdt zich bij OMA steeds vaker bezig met de ultieme winkelervaring. 'Het ontwerpen van een groot warenhuis is bijna een stedenbouwkundig opgave - een infrastructuur waaraan iedere retailer zijn eigen shop toevoegt.'
'Sommige mensen vragen zich af waarom het pand niet wordt afgebroken. Het zou te lelijk zijn.' Dit schreef ik twaalf jaar geleden over Galerie Modernes (1957). Ik woonde toen nog boven de Surinaamse broodjeszaak aan de Hoogstraat in Rotterdam en keek uit op een ware Van den Broek & Bakema.
De aanleg van grootschalige bedrijventerreinen met logistieke centra veroorzaakt verrommeling en verdozing van het landschap. Tegelijkertijd komen er dagelijks veel mensen in deze gebieden die daarmee een vitaal onderdeel van onze leefomgeving zijn. Thijs van Spaandonk pleit ervoor dat ruimtelijk ontwerpers deze opgave serieus gaan nemen.
OMA grijpt voor de transformatie van Europa's grootste warenhuis KaDeWe terug op de eeuwenoude warenhuislogica van het atrium en zet deze op zijn kop. Het architectenbureau blaast het winkelwalhalla nieuw leven in met vier dominante roltrappen.
Onlangs sprak de architectenwereld zich eensgezind uit tegen de Europese aanbestedingsprocedure. Minder eensgezindheid is er als het gaat om een goed alternatief. Niet zo gek, want in basis is de Europese aanbesteding best een goed instrument om op een eerlijke manier publieke opdrachten te vergeven.
In het centrum van Bergen op Zoom is de voormalige V&D getransformeerd. De plint behoudt zijn publieke functie, erboven zijn appartementen gerealiseerd. Grosfeld Bekkers van der Velde Architecten wilde het monoliete karakter behouden en het gebouw tegelijkertijd meer lucht en licht geven om het geschikt te maken voor woningbouw. Een helder uitgangspunt maar de gesloten gevels zijn daardoor dusdanig ver opengewerkt dat er van een origineel beeld geen sprake meer is.
Een idealistisch woonproject uit de jaren zeventig dat nog functioneert zoals ontworpen, bestaat dat? Jawel: 'woonpark' Rozendaal in Leusden uit 1972. Hier beheren bewoners zelf het groen, de pleinen en de eigen sportvoorzieningen. Ook conformeren vrijwel alle woningeigenaren zich aan de kleurstelling en wordt er niet verbouwd. Van buiten lijken de woningen van Henk Klunder identiek, van binnen is er vrijwel geen hetzelfde.
In een maatschappij waar de polarisatie en het individualisme hoogtij vieren, is een spontane interactie op straat eerder een uitzondering geworden dan regel. Zonde! Karin van Iterson, van ontwerpstudio Hakijk, poogt hierin een verschuiving te genereren: 'Mensen hebben verbinding nodig!' Toch staan gemeenten niet te springen om het zitkunstwerk een plek te geven. Staat de regelgeving innovatie in de weg?
