Toelichting OMA, LOLA Landscape en FABRICations - Bajes Kwartier bevindt zich op een strategische locatie en vormt de zuidelijk entree van Amsterdam. Dankzij de bijzondere geschiedenis als gevangenis was dit gebied echter nooit eerder onderdeel van de stad. Het vormt een eiland binnen het bestaande weefsel van Amsterdam. Er komt nu ruimte om hier op een nieuwe manier om te gaan met binnenstedelijk wonen. Het is in het belang van de stad dat Amsterdam toegankelijk en bewoonbaar is iedereen in onze samenleving. Dat kan alleen als er nieuwe wijken worden gecreëerd waarin verschillende woningen – qua grootte en prijs - te vinden zijn. Wijken waar ruimte is voor de ontwikkeling van sociale cohesie en kennis en innovatie op het gebied van een duurzame toekomst.
Verbonden stad met passende woningen
Binnen Bajes Kwartier heeft OMA vier verschillende clusters gedefinieerd die een verbinding aangaan met de omliggende wijken. Het eerste cluster, gelinkt aan het nabijgelegen Science Park, is het ‘kenniscluster’, waarbij de focus ligt op kennisdeling en innovatie. De woningtypologieën zijn hierop aangepast: ze faciliteren het aan huis werken en het na de universiteit opstarten van een eigen bedrijf. Ook komt er een school. Het tweede cluster is het designcluster, waar een aantal high-end kunstenaarsstudio’s, tentoonstellingsruimte, een modern kantoor en woningen komen, naast sociale en commerciële voorzieningen voor de hele wijk, zoals een restaurant, bar en café. OMA ziet deze culturele hub als het hart van de wijk. Een cultureel hart in een woonwijk maken, betekent dat mensen zich kunnen ontplooien, kunnen kijken, leren, ontmoeten en op verschillende manieren gezamenlijk bezig kunnen zijn.
In dit cluster wordt ook de Groene Toren gebouwd, een ‘showcase’ voor de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Het derde cluster is het centrale cluster – ‘downtown’ - waar alle ondersteunende voorzieningen komen, zoals een gezondheidscentrum en kinderdagverblijf, maar vooral een grote diversiteit aan woningen: van sociale huur en markthuur tot koopwoningen in verschillende formaten. Tenslotte is het vierde cluster het Amstelcluster, met een programmering die aansluit bij het Amstelkwartier dat aan de andere kant van het spoort ligt. In dit cluster komt ook een mix aan woningen én komen zorgvoorzieningen.
67 tuinen
Het masterplan bouwt voort op de bestaande opzet, en wordt gekenmerkt door een serie hoven en tuinen. In het plan zijn 67 tuinen opgenomen met elk een eigen vorm van gebruik. Zo zijn er tuinen voor groenten en fruit, tuinen voor balsport, klimmen en fitness. Daarnaast omvat het plan ook watertuinen met riet en waterlelies waarin je kunt zwemmen. Het besloten, eilandachtige karakter wordt conceptueel behouden. Hierin verbinden diverse fiets en loopbruggen het Bijlmerkwartier met de omgeving en wordt de muur op verschillende plekken verwijderd of verlaagd.
Verlengde Kalverstraat
Onderling worden de tuinen verbonden door verschillende routes, met centraal de ‘Verlengde Kalverstraat’. Deze ontleend zijn naam aan de functionele galerij over het gevangenisterrein, die in de nieuwe opzet tot publieke promenade transformeert. Ook hier zullen diverse hergebruikte betonnen elementen aan de geschiedenis herinneren, ofwel door bestaande elementen te laten staan ofwel door ze opnieuw in te zetten. Deze route leidt eveneens over vier pleinen die zich lenen voor sport, markten, exposities en kleine evenementen, en er bovendien voor zorgen dat regenwater vertraagd en gefilterd wordt afgevoerd.
Bouwvolumes
In totaal zullen ongeveer 1350 woningen worden gerealiseerd in diverse typen, zowel koop als huur, waaronder starterswoningen, middensegment, exclusieve huizen en zorgwoningen. De renders tonen een diversiteit aan volumes, met een hoge dichtheid en op grote schaal gepixelde blokken in het noorden. Aan de zuidrand vallen eveneens twee blokken op, die conceptueel gezien broertjes lijken. Een ervan ligt als geschakeld blok patiowoningen horizontaal, de ander staat als slab op zijn kant.
