Toelichting RoosRos Architecten - De drie kerkgenootschappen van de Kruispunt wisten goed wat ze wilden toen ze met hun vraag voor een nieuw gebouw aanklopten bij RoosRos. In relatief korte tijd was de kerkelijke gemeenschap uitgegroeid van minder dan honderd tot ruim duizend leden, uit verschillende gemeenten en van verschillende kerkelijke achtergronden.
De opdrachtgevers wilden in het kerkconcept zichtbaarheid, toegankelijkheid en eenvoud terugzien. Transparantie uitnodiging, openheid en back to basics vallen volgens RoosRos-architect Henri Zwerus daar ook onder. 'Het moest geen typisch kerkgebouw worden, het kerkelijke hoefde er niet van af te druipen', zo zegt Henri Zwerus van Roos Ros.
Locatie
Als locatie ging de voorkeur uit naar deelgebied Laak 3, vlak bij het treinstation en de snelweg A28, niet alleen makkelijk voor de toegankelijkheid maar ook voor de zichtbaarheid. Een ander voordeel voor deze locatie is het geplande sportcomplex GymXL voorzien van een groot parkeerterrein dat eveneens ingezet kan worden voor de bezoekers van de kerk die de kerk naderen over het bij het kerkterras getrokken trottoir. 'Voorbijgangers lopen vanzelf over het kerkterrein zonder zich daar van bewust te zijn', aldus Zwerus.
Woonwijk
RoosRos werkten bij het ontwerp en de bouw van de kerk nauw samen met West 8, de stedenbouwkundig supervisor van de geplande woonwijk op het terrein. West 8 vond het belangrijk dat de kerk zou opgaan in de wijk en zich zou voegen in de serie huizen die eromheen gepland stond. Het ontwerp is daarop door RoosRos afgestemd. Dat is terug te zien in de stijl en vormentaal van de gevel. Tegelijkertijd mocht de kerk wel opvallen. Daarom heeft de kerk in plaats van torens hoekaccenten en de gevel het karakter van een grachtenpand. Dat idee ontstond doordat het kerkterras aan het water grenst. Er zijn ook plannen om het water voor de deur te verbreden en er aanlegsteigers voor bootjes te maken. Zo zou de kerk dus zelfs vanaf het water toegankelijk zijn.
Geluidsoverlast
De geplande woonwijk bracht nog een andere complicatie met zich mee. De huizen zouden namelijk dicht op de kerk komen te staan, op hooguit negen meter afstand. ‘Daarom moesten we veel rekening houden met mogelijke geluidsoverlast,’ vertelt de architect. ‘Tijdens kerkdiensten worden verschillende muziekinstrumenten gebruikt en omdat het gebouw multifunctioneel is, moet het ook geschikt zijn voor bijvoorbeeld conferenties, concerten en voorstellingen. Als er ’s avonds laat een band optreedt, moeten de wijkbewoners daar geen last van hebben.’ De uitdaging was dus om de stadse dynamiek te combineren met de rust van een woonwijk. ‘Om te voorkomen dat het geluid neerslaat op de woningen, is het dak van beton gemaakt en bestaan de muren uit zware, dikke wandconstructies.’
Informeel
De geheel van glas vervaardigde voorgevel zorgt er voor dat buiten naar binnen komt (het doel van de kerk). Voor een industriële uitstraling is het glas is gecombineerd met staal. Het gebouw is informeel opgezet met een open verbinding en is er geen aparte ruimte voor de kerkdienst. Op die manier kunnen bezoekers vanuit het grandcafé of vanaf het balkon een dienst bijwonen. De openheid komt ook in de akoestiek tot uitdrukking. Als de glazen puien openstaan, mengen de geluiden van buiten zich met het geluid in de kerk. De leegte in het interieur zorgt voor de juiste beleving van de dienst hoewel sommige bezoekers de liturgische uitdrukkingen en stijlelementen, zowel in de architectuur als in de kunstuitingen missen. ‘Er is geen vaste opstelling van een preekstoel, avondmaalstafel of doopvont. Dat oogt wat kaal. De kleinere stilteruimte grenzend aan de grote zaal heeft wel een duidelijkere christelijke profilering.’
Het ontbreken van een kerkelijke uitstraling zorgt dan ook voor verbazing. ‘Mensen zien er niet meteen een kerk in,’ zegt een lid van de huisvestingcommissie van de gemeente. ‘Daar waren veel leden van de Kruispunt in eerste instantie zelf ook op tegen. Maar omdat we de betekenis achter het gebouw samen hebben geformuleerd, in termen als openheid, toegankelijkheid en eenvoud, beschouwen we die verbazing nu als een groot compliment.’
Toekomstgericht
De Kruispuntkerk in Vathorst is toekomstgericht ‘Mocht het gebouw ooit geen kerkelijke functie meer hebben,’ zegt Zwerus, ‘dan kan het kruis van de gevel af en is het geen kerk meer.’ Bovendien zijn alle materialen onderhoudsarm, bijna de hele buitenkant is van staal. ‘Het gebouw kan een lang leven leiden.’
