Toelichting door Braaksma & Roos Architectenbureau- Duikend in het verhaal van De Vereeniging ontdekten wij hoe rijk en feestelijk het gebouw was ontworpen. Vanuit de lichte vestibule kon men via de kleurrijke zijfoyers de Grote Zaal betreden of een drankje nuttigen in het rijk gedecoreerde Grand Café aan de pleinzijde. Architect Oscar Leeuw wilde in 1914 met dit concertgebouw de stad van een multifunctioneel sociëteits- en concertgebouw voorzien. Maar na een eeuw van verbouwingen, moderniseringen en uitbreidingen was de eens zo heldere structuur volledig vertroebeld.
Het ontvangstgebied rondom de Grote Zaal was een “traumagebied” geworden, waarin de oorspronkelijke eenheid, samenhang en transparantie verdwenen waren. Publieksfuncties als de garderobe, horeca en toiletten waren verspreid en moeilijk vindbaar. De opgave was niet gericht op het maken van een reconstructie van wat er niet meer was, maar op het creëren van een verwelkomend en leesbaar concertgebouw dat klaar is voor de komende vijftig jaar. Het ontwerp van Braaksma & Roos Architectenbureau geeft een nieuwe interpretatie op de feestelijke en kleurrijke sfeer van honderd jaar geleden en heeft een nieuwe helderheid en samenhang tussen de ruimten tot stand gebracht.
Kleurig gedecoreerde bar
In de eerste fase lag de focus op een integrale restauratie en verduurzaming. Moderne installaties zijn met chirurgische precisie in de bestaande structuur ingeweven, uit het zicht van de bezoeker. In de volgende fase werden de publieksruimten aangepakt, waarbij de grote ontvangstfoyer het spits afbeet. Deze is in zijn oorspronkelijke rijke uitstraling hersteld en vormt weer het lichte hart van het gebouw. Door de aanleg van een nieuwe bypass zijn verschillende facilitaire en sanitaire functies zoals de garderobe en toiletten logisch rondom de ontvangstfoyer geclusterd, waardoor de doorloop weer soepel en natuurlijk aanvoelt.
Na de renovatie vloeit centrale foyer weer naadloos over in de volledig vernieuwde Grand Café, waar de feestelijke sfeer tot uiting komt in de kleurig gedecoreerde bar. Door de bijzondere transparantie tussen de ontvangst en het Grand Café heeft men direct zicht op de tuin en is de verbinding tussen buiten en binnen hersteld.
Akoestiek als monumentale waarde
De Vereeniging was vanaf de opening in 1915 geroemd om z’n akoestische kwaliteiten. Door de vele verbouwingen was de bijzondere geluidskwaliteit sterk verminderd. In samenwerking met akoestisch adviseur Peutz is een nieuw ontwerp voor het podium ontwikkeld, met onder andere nieuwe klankkaatsers, een nieuw plafond en een nieuwe panelenwand. Met dit ontwerp is volgens het Gelders Orkest een optimale balans bereikt tussen uitstraling en geluidskwaliteit. Het orkest is van mening dat de akoestiek niet alleen klinkt zoals het hoorde in de Grote Zaal, maar dat het zelfs een verbetering is. Daarmee is een van de belangrijkste monumentale waarden van De Vereeniging gekoesterd en hersteld.
De vernieuwde backstage
Net als de rest van De Vereeniging voor de renovatie waren de artiestenruimten verrommeld, verhokt en veel te klein om het huidige intensieve gebruik van grote groepen aan te kunnen. De rondgang om de Grote Zaal werd bovendien geblokkeerd door de vele niveauverschillen. Er was dan ook sterk behoefte aan vernieuwing van de backstage. Het nieuwe ontwerp sluit qua typologie, vormgeving en materialisering aan bij het rijksmonument.
De kenmerkende ronde vorm van de expeditie-ingang is afgeleid van de trappentorens van het monument. Door hetzelfde palet te gebruiken wordt de vernieuwde aanbouw duidelijk onderdeel van het grote geheel. Oorspronkelijke materialen komen op gepaste wijze terug waardoor oud en nieuw samensmelten. Het nieuwe ontwerp is groter dan de oorspronkelijke backstage, waardoor de artiesten meer ruimte hebben gekregen met moderne foyers en kleedkamers.
Smalle doorgangen zijn opengebroken en diverse niveauverschillen zijn gladgestreken en gestructureerd. Op de eerste verdieping is een grootse zaal gecreëerd die flexibel indeelbaar en multifunctioneel inzetbaar is. De verdieping is met zijn grote glazen ramen een oase van licht en ruimtelijkheid en biedt een wijds uitzicht over de stad. “De artiesten worden niet langer weggestopt in het kleinste kamertje, maar mogen gezien worden op dit ruimtelijke stadsbalkon”, aldus project architect Simon Streit.
Verankering in de stad
Het landschapsontwerp voor de directe omgeving van De Vereeniging zal de renovatie de komende jaren compleet maken. Het legt de focus op een stevigere inbedding van het gebouw in de stad en herstel van de verloren exclusiviteit van de groene, parkachtige ruimte. De groene zone wordt zo optimaal mogelijk benut en de looproutes worden geoptimaliseerd. Rondom het terrein zal het hekwerk, dat niet oorspronkelijke is, worden verwijderd. Dit zal de openheid en verbinding tussen stad en gebouw versterken.
Het terrein tussen het gebouw en Keizer Karelplein is aflopend. Door de groene perken op te tillen ontstaat er een vlakke tuinruimte rondom het gebouw. Het natuurlijk verloop van de paden lost vloeiend het hoogteverschil op. De taludranden aan de buitenzijden van de tuin, vormen een bloemrijke overgang tussen straat en tuin.
