Het ideaalbeeld
Het ideale huis van Don Murphy is het witte U House, ontworpen door Toyo Ito, dat in 1997 is gesloopt. Door de U-vorm konden de bewoners elkaar vanuit elke ruimte zien en bevond zich in het midden een beschutte buitenruimte. Deze naar binnen gerichte woning beschermde de bewoners tegen de boze buitenwereld. In het binnenhof viel het daglicht rechtstreeks binnen, terwijl in het huis het subtiele verloop van lichtintensiteiten zichtbaar was. Maar wat Murphy vooral interesseert is de organisatie van de vertrekken rondom een binnenplaats. Deze is zowel stedelijk als introvert en zowel open als intiem. Een dergelijke ruimte biedt in dichtbevolkte gebieden lucht, licht, privacy, veiligheid en rust, wat bijdraagt aan het welbehagen van de bewoners. Doordat het binnenstebuiten is gekeerd, lijkt Het SODA House in eerste instantie geen overeenkomsten met het U House te vertonen. De woonvertrekken zijn niet georganiseerd rond een binnenplaats en de omgeving wordt niet buitengesloten. Het omringende landschap dient juist als decor voor het wonen, eten en slapen. de tuin staat zelfs los van de woning door te fungeren als een sokkel voor een object dat het best valt te typeren als een bunker. Dit wordt veroorzaakt door zijn plompe vorm, door het feit dat hij is opgetrokken uit beton en doordat van binnenuit het landschap wordt bespied. Aan het exterieur is duidelijk zichtbaar dat de ontwerper zichzelf en zijn gezin wil beschermen tegen een gevaarlijke buitenwereld. Hiermee deelt ze dezelfde doelstelling als het U House.
Het ontwerp
De opvallende vorm komt onder andere voort uit Murphy’s huidige fascinatie voor rechte lijnen en hoekige ruimtes, zoals ook tot uiting komt in zijn ontwerpen voor een psychiatrisch centrum in Den Dolder en voor een nieuwe terminal bij Schiphol. De vorm is tevens tot stand gekomen dankzij zijn zoektocht naar een volume dat past in het landschap en voldoet aan het bestemmingsplan, maar dat geen boerderij is. De bunker volgt dan ook netjes de opgelegde nok- en goothoogte, en de verplichte afschuining. De strakke compositie van grote vlakken van grijs stucwerk afgewisseld met enorme glazen puien, maakt dat het geheel onaantastbaar aandoet. Dit abstracte voorkomen wordt versterkt door de detaillering die geheel is weggewerkt. Zo is de voordeur in eerste instantie onvindbaar, aangezien het niet meer is dan een uit het beton gesneden rechthoek waarachter zich een verschuifbare zwarte metalen plaat bevindt. Een ander voorbeeld is dat de onderste stijlen van de schuin geplaatste kozijnen op de eerste verdieping gelijk lijken te lopen aan de vloer. Dit is bereikt door op een stukje vulhout een plaatje aluminium te bevestigen, dat evenwijdig loopt aan de vloer en dezelfde kleur heeft als het kozijn.
Ondanks de afwezigheid van een omsloten buitenruimte komen in het SODA House veel kwaliteiten terug die ook in het ontwerp van het U House zijn te vinden. Ook hier staat de relatie tussen bewoners en natuur, licht, rust en privacy centraal. Zo is de voorgevel op de begane grond helemaal dicht, terwijl de eerste verdieping, waar wordt gewoond en gekookt, open is en spectaculaire zichten op het omringende polderlandschap biedt. Door de verhoogde ligging ten opzichte van het maaiveld belemmeren geparkeerde en voorbijkomende automobilisten niet het uitzicht. Voorbijgangers kunnen echter niet naar binnen kijken, omdat de schuin geplaatste glazen puien overdag de lucht reflecteren. Aan de achterkant van de woning is deze verdeling tussen open en dicht omgedraaid, waardoor het lijkt alsof de bewoners vanuit de slaapkamers op de begane grond zo de aangrenzende tuin in kunnen lopen. Jammer genoeg zijn om veiligheidsredenen geen deuren maar kleine ramen in de glazen puien geplaatst. Vanuit de erboven gelegen keuken is juist geen zicht op de naast de tuin gelegen volkstuintjes, zodat de beheerders ervan zich niet bekeken voelen. Murphy wil zo dicht mogelijk bij de natuur wonen. Dit is hem gelukt door het uitzicht vanaf de locatie uit te buiten met de realisatie van verdiepingshoge glazen vlakken, waardoor het landschap onderdeel is van het interieur. Maar volgens de architect werkt het ook andersom. Hij vergelijkt in deze context de bunker met een zwerfkei. Keien worden in de loop van de tijd groen, waardoor ze zich vanzelf aanpassen aan het landschap. Door zijn sculpturale vorm en zijn schaal zal het huis echter in het oog blijven springen.
