“Dit woongebouw is gebouwd in opdracht van CPO IAmstelDream. Het gaat om vier woningen en zeer strakke ontwerpeisen vanuit de gemeente Amsterdam voor deze kavel. Wanneer je dan binnen de vastgestelde rooilijnen een zo groot mogelijke leefoppervlakte wil creëren moet je kiezen voor een zo slank mogelijke gevel. Maar ja, hoe doe je dat als de ambitie een energieneutraal gebouw is met een gelaagde gevel die aansluit bij de bijzondere omgeving? Onze wensen kwamen samen in het E-Boardsysteem van Vandersanden”, zegt architect Yvonne Modderman, die samen met architect Annika Hermann in 2021 Studio YAA in Amsterdam heeft opgericht. “We hebben dit project al in de periode 2017 tot 2019 samen ontworpen, maar toen werkten we nog als zelfstandige architecten. De samenwerking beviel zo goed, dat we nu samen een architectenbureau hebben.”
‘We ontwerpen gebouwen die een positieve bijdrage leveren aan maatschappelijke aspecten zoals de krapte op de woningmarkt, de vergrijzing en de klimaatverandering. En volgens ons gaat dit prima samen met esthetiek’, lezen we op de website. Yvonne: “Voor de invulling van ‘kavel 4d’, gold een streng kavelpaspoort. Er werden zelfs eisen gesteld aan de erfafscheiding. Nadat we in contact waren gekomen met enkele belangstellenden, later verenigd in een CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, red.), hebben we een plan van aanpak en risicoanalyse ingediend. Er waren ruim dertig inschrijvers, maar we haalden de laatste drie. Na enkele interviews bleken we de winnaar. We hadden ook hoge duurzaamheidsambities.”
Project
Het woonblok is een alzijdig woonblok van 15 x 15 meter en 16 meter hoogte. De totale oppervlakte is 1.125 m2 BVO en het gebouw heeft een halfverdiepte parkeergarage. “Er wonen vier huishoudens, maar de woningen zijn opdeelbaar, zodat er later mogelijkheden zijn voor bijvoorbeeld je kinderen of ouders om daar te wonen. Ze zijn dus levensloopbestendig ontworpen”, zegt Annika Hermann.
De voorgevel wordt gekenmerkt door een grote erker op de eerste verdieping. Door zijn horizontaal volume, ingeklemd tussen de buitenste penanten van de voorgevel, heeft de erker een robuust en stoer uiterlijk. “Het dak van de erker biedt tegelijkertijd ruimte aan een balkon voor de bovenliggende woning. We hebben gekozen voor een krachtige entree, in het midden van de gevel aan de straatzijde. Daarnaast zijn de gevels van gebakken steen. In combinatie met de penanten en erker creëer je een zekere monumentaliteit. Het gebouw sluit daardoor goed aan bij de oorspronkelijke woningen van het Zuidergasterrein, aan weerszijden van het pand”, aldus Annika.
De architect licht de keuze voor baksteen verder toe: “De baksteen geeft ons mogelijkheden om lichtheid en variatie te kunnen bewerkstelligen in een geheel dat solide en stoer is. De penant-structuur wordt op alle gevels doorgezet en geeft rust en een mooie verticaliteit.” Het woongebouw is ook heel duurzaam. Met een WKO-installatie, warmteterugwinning. vloerverwarming, zonnepanelen op het dak en flinke isolatie is het gebouw energieneutraal. Bovendien is de GPR score gemiddeld 8.
Keuze E-Board® gevelsysteem
Hoe kwam de keuze voor steenstrips tot stand? Volgens Yvonne kwam ze op een ander project Cees Groot van Vandersanden tegen en die gaf een beeld van de mogelijkheden van het E-Board® gevelsysteem. “Daarna is hij bij ons gekomen om samen te brainstormen over de mogelijkheden. We hebben schetsen gemaakt van de geveldetaillering en al onze wensen waren invulbaar. Daarna hebben we zelfs nog de fabriek bezocht en proefpanelen laten maken. Uiteindelijk waren we overtuigd en daar hebben we achteraf geen spijt van gehad.”
Waaruit bestaat het E-Board® gevelsysteem eigenlijk? De basis bestaat uit een ATG-gecertificeerd EPS-paneel dat wordt aangebracht tegen het binnenspouwblad bij nieuwbouw. Maar plaatsing op een bestaande buitenmuur bij renovatie is ook mogelijk. Bij het project in Amsterdam bestaat het binnenspouwblad uit kalkzandsteen. De isolatieplaten zijn in verschillende diktes verkrijgbaar, van 40 mm tot zelfs 306 mm. Uiteindelijk is er keus uit meer dan honderd verschillende kleuren baksteenstrips.
Het E-Boardsysteem biedt veel voordelen. Zo weegt traditioneel metselwerk circa 180 kg/m2. Het E-Board systeem weeg slechts 35 kg/m2. Yvonne merkt op: “Door het geringe gewicht kun je op de dimensionering van de constructie enorm besparen. Maar bij ons speelde vooral de ruimtewinst, doordat je zeer slanke gevels kan maken.”
De keuze voor het E-Board gevelsysteem is ook vastgelegd in de overeenkomst met de aannemer: Hoogheide Bouw. “De aannemer kon dus niet afwijken van dit systeem. We hebben alle details vastgelegd, omdat anders Vandersanden geen garantie kan geven. Dat was even wennen voor het bouwbedrijf, maar het is gelukt.”
Gevarieerd gevelbeeld
De keuze van de juiste steenstrips was nog een hele uitdaging, maar uiteindelijk werd het de Ligure. Deze steenstrip wordt gemaakt van 100% natuurlijke grondstoffen en heeft heel genuanceerd meerdere kleuren. De basiskleur is geel, maar verder zien we bruine, witte, blauwe en antraciet accenten in het gevelbeeld. Naast enkele raamopeningen in de zijgevel zien we ook vlakken met een verticaal metselverband. De steenstrips hebben verder een bezandde en generfde structuur, waardoor een levendig gevelbeeld ontstaat dat prima aansluit op de historische omgeving.
Wat de gevel een extra dimensie geeft is de gelaagdheid. Annika licht toe: “We houden van karaktervolle en gelaagde gevels. Daarom zoeken we naar reliëf en schaduwwerking, in combinatie met handvormstenen, bepaalde voegen en een gemêleerd kleurbeeld. Daarnaast zien we dat iedere gevel door penanten in vlakken wordt verdeeld, met een sponningdiepte van 60 mm. In die vlakken bevinden zich soms ook ondiepe sponningen die gemaakt zijn door twee dikten steenstrips te gebruiken: 20 en 28 mm. De penanten zijn gecreëerd met dikkere isolatieplaten. Verder is gekozen voor slanke verdiepingshoge aluminium kozijnen, die bijna wegvallen in de gevel.”
Aan de voorzijde zijn met dezelfde steensoort tuinmuurtjes met kolommetjes gemaakt en aan de zijkant zien we die terug in de keerwanden bij de entree van de half verdiepte parkeergarage. Zijn dit dan wel echte metselstenen? “Nee hoor, ook de muurtjes en keerwanden zijn gemaakt met het E-Boardsysteem en dezelfde steenstrips. Dat merk je alleen als je er op klopt”, lacht Annika. De architect besluit: “We nemen het E-Board gevelsysteem nu ook mee in de afweging bij volgende projecten. Dus de kans is groot dat we weer een keer op herhaling gaan!”
Dit artikel is gesponsord door Vandersanden.
