ARC24: MFA Het Zand, Utrecht - VenhoevenCS architecture+urbanism

'Het Zand' is een markante verschijning in Leidsche Rijn, Utrecht. Centraal in de buurt, biedt de multifunctionele accommodatie (MFA) onderdak aan twee basisscholen, een kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang, een buurtcentrum, een theaterzaal en een gymzaal. Om de groei van de twee scholen en vernieuwing in onderwijsvisies te faciliteren, ontwierp VenhoevenCS de nieuwe inrichting. Het resultaat: een multifunctioneel, flexibel inzetbaar en sfeervol gebouw als sociaal ankerpunt in de wijk.

Toelichting VenhoevenCS architecture+urbanism | Beeld Luuk Kramer

De architectuur van het gebouw, dat het beeld oproept van een ruimteschip, inspireerde de interne reorganisatie en de transformatie van het interieur. Na participatietrajecten met de gebruikers, scholen en leerlingen zijn de multi-inzetbare functies er gearrangeerd voor gemeenschappelijk gebruik: de sporthal, de BSO-ruimtes, de theaterzaal en het buurtcentrum. Om de scholen en de collectieve ruimtes ook zelfstandig te kunnen laten functioneren, voorzagen we ze alle van een eigen ingang.

Met Het Zand geven we expressie aan onze visie op onderwijs. We organiseerden en ontwierpen uitnodigende open, halfopen en besloten ruimtes voor een dynamisch én overzichtelijk leerlandschap. De nieuwe entrees en uitbreiding van het gebouw sluiten naadloos aan op de bestaande architectuur. Op het dakterras is een hok vol kippen dat kinderen leert dieren te verzorgen; de eieren worden verkocht aan de ouders in de buurt. Vleermuiskasten in de gevel maken verder bewust van het leven met de natuur.

Beeld Luuk Kramer
Beeld Luuk Kramer

Voor een robuust, rustig en warm op maat gemaakt interieur pasten we natuurlijke materialen met een hoogwaardige afwerking toe. Bamboe, een duurzame houtsoort, voert er de boventoon; nissen kregen geluiddempende bekleding in contrasterende kleuren; verticale connecties zijn geaccentueerd met lichte tegelpatronen. In het ontwerpen tot op detailniveau, ontwierpen we ook gelaagde behangpatronen voor werkkamers.

Overvloedig daglicht en frisse lucht, energiezuinige installaties en gedempt geluid borgen een decennialang gezond binnenklimaat van Het Zand. De flexibele lay-out kan toekomstige typen onderwijs, of zelf andersoortige functies, met gemak aan. Om ook buiten spelend te leren, hebben we Het Zand voorzien van dakterrassen met doe-, leer- en ontdek-plekken. De kinderen zaaien, kweken en oogsten in eigen moestuinen – en eten daar natuurlijk van.

Leren beperkt zich niet tot opeenvolgende groeps-brede activiteiten in een enkel klaslokaal. In samenspraak met de scholen hebben we de leeromgeving van lokalen verrijkt met leerpleinen; verbindende ruimtes met plekken voor concentratie, niet-klassikale activiteiten en spel. Brede gangen, nissen en hoeken nodigen kinderen uit om er op hun eigen wijze gebruik van te maken. Bij groep-overstijgende lessen en evenementen kunnen de leerpleinen worden vergroot door de flexibele wanden te openen.

Beeld Luuk Kramer
Beeld Luuk Kramer

Rondom Het Zand zijn de pleinen ontworpen door kunstenaar Guido de Boer, in workshops met leerlingen. In lijn met de associatie van een zojuist geland ruimteschip, zijn in de bestrating voor de entrees, met twee kleuren steen, vijf gigantische fantasiewoorden gelegd om bezoekers te begroeten, van boven ook zichtbaar voor eventueel buitenaards leven. Kunstenaars Marjolijn Mandersloot en Hans van Wezel voegden met dezelfde bedoeling zes bronzen dierfiguren toe.