Religieus erfgoed staat steeds vaker leeg. Kerkgenootschappen krimpen, vergrijzen en kunnen de zorg voor het gebouw niet meer aan. Architect en PhD-kandidaat Charlotte Ardui pleit voor geen overhaaste beslissingen. Sloop is wat haar betreft eeuwig zonde, want 'vanuit hun centrale positie in de buurt ordenen, structuren en oriënteren ze'. Met drie inspirerende voorbeelden toont ze hoe (naoorlogse) kerken een belangrijke rol op wijkniveau kunnen spelen.

Zeventien jaar geleden stuitte kunstenaar en ontdekkingsreiziger Hans Jungerius op voormalig defensieterrein Buitenplaats Koningsweg in Arnhem. 'Te koop vanwege vrede', stond er op het toegangshek. Samen met onder meer landschapsarchitect Harro de Jong maakte hij van het terrein aan de rand van de Veluwe een culturele enclave met woningen, ateliers en elf folly's. Zijn eigen folly, Behouden Huis, geeft een nieuw leven aan de ruïne van een oude kantine.

Het Nederlandse architectuurbeleid werd eind jaren tachtig opgetuigd als uiting van de politieke wil om mensen in aanraking met cultuur te brengen. Voor het eerst kwam er een samenhangend beleid op rijksniveau, waarin het bouwbeleid samenging met het cultuurbeleid. Maar inmiddels is dit architectuurbeleid alweer gesloopt en haar 'culturele waarde' volledig afhankelijk geworden van de markt.

Op zoek naar succesvolle voorbeelden van compacte en groene woonvormen, stuitte ik op de beroemde Siedlung Halen in het bergachtige landschap bij Bern. Een van mijn lievelingsprojecten: verdicht wonen op basis van een rationele bouwstructuur, met een simpel en goedwerkend mobiliteitssysteem, veel collectiviteit en een sterk besef van het belang van de natuur dichtbij. Met groene buitenruimtes als onderdeel van het wonen - ze koelen in de zomer, maken de lucht schoner, geven dieren een plek en daarbij is het heerlijk om groen om je heen te voelen en zien.

Niks lijkt de sloop van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nog in de weg te staan. Het kolossale betonnen gebouw van Herman Hertzberger is net 30 jaar oud en moet nu al wijken voor een nieuw plan dat meer verkoopbare vierkante meters oplevert. De markt bepaalt het lot van dit schoolvoorbeeld van Structuralisme dat in plaats van de sloophamer een status als Rijksmonument verdient.

Het nieuwe Holocaustmuseum bevindt zich in een getransformeerde school, middenin in Amsterdam, die een cruciale rol speelde bij het wegsmokkelen van enkele honderden Joodse kinderen. Tegelijkertijd werden in de tegenovergelegen Hollandsche Schouwburg duizenden andere Joden verzameld voor deportatie. Office Winhov maakte een nieuw ontwerp voor het Holocaustmuseum in de Kweekschool en herstelde de Hollandsche Schouwburg als openbaar toegankelijke gedenkplaats.

Het Stedelijk Gymnasium in Haarlem is door Brique Architecten opengebroken zonder het monument aan te tasten. Nieuwbouw en oudbouw gaan perfect samen en dat is knap, want het gebouw bestaat uit drie delen met drie verschillende stijlen. En los van de architectonische cohesie is het geheel bijna energieneutraal.