Hoekwoningen in Rotterdam door Sputnik

Door Merel Pit - Wanneer het gaat om binnenstedelijk bouwen, worden architecten steeds vaker gevraagd te komen met een ontwerp dat zich voegt naar de historische context. Sputnik laat zien dat dit niet hoeft te leiden tot het louter kopiëren van oude gevels. Het bureau ontwierp een nieuwe stedelijke structuur waarmee het historische weefsel van Delft letterlijk en figuurlijk naar een hoger plan is getild.

Volgens Sputnik leidt het kopiëren van oude gevels niet tot een goede aansluiting op de bestaande omgeving, omdat tegenwoordig niet de tijd en de energie in de bouw van een gevel kan worden gestoken, zoals vroeger gangbaar was. Daarom is het plan gebaseerd op het stedelijk weefsel van Delft dat bestaat uit pleintjes en steegjes, dat naadloos aansluit op de historische omgeving.

Grondgebonden hoekwoningen

De bouwblokken tussen de pleintjes en steegjes zijn onderverdeeld in vier kwadrantwoningen: grondgebonden hoekwoningen met een Delftse stoep en een riant dakterras. De entrees van de woningen liggen aan de stegen. De stegen komen uit op de pleintjes die zijn verhoogd en door de bewoners kunnen worden gebruikt. De gevels aan de pleintjes zijn opgetrokken uit een robuuste rode steen met diepe neggen en houten kozijnen.

De structuur van smalle stegen die uitkomen op brede grachten is door Sputnik vertaald naar een raster van twee stegen en twee woonstraten die het aan de kade gelegen plangebied doorsnijden. Zo ontstaan acht bouwvolumes. Zes bestaan uit vier grondgebonden hoekwoningen van drie verdiepingen hoog met een zinken dakopbouw, de andere twee zijn hier een variant op.

De woonhuizen hebben geen tuin, maar wel een ruim dakterras vanwaar de bewoners uitkijken op de skyline van Rotterdam. Deze typologie van grondgebonden woningen zonder tuin gedijt vooral in stedelijke omgevingen waar de ruimte schaars is. Daarom is het bijzonder dat vierkante meters zijn opgeofferd aan extra openbare ruimte. Deze bestaat uit twee autovrije, brede woonstraten die verhoogd liggen ten opzichte van het omringende straatniveau. Enerzijds om het hoogteverschil van twee meter tussen kade en Havenstraat op te heffen, anderzijds om plaats te bieden aan de parkeergarage onder de eerste twee rijen woningen

Delfts karakter

Sputnik heeft het Delftse karakter in het plan verwerkt door de realisatie van multifunctionele ruimtes op de begane grond van de huizen. Deze vertrekken zijn bedacht als bedrijfsruimtes, ateliers of winkels. Door openslaande tuindeuren hebben ze een aparte entree vanaf één van de pleinen, zodat ze onafhankelijk van de woningen kunnen worden gebruikt. Wanneer ze als zodanig worden ingezet, gaan de plinten deel uitmaken van het publieke domein wat vervolgens de voor historisch Delft kenmerkende grillige vorm krijgt. De tuindeuren zorgen voor een directe relatie met het plein, wat de bewoners uitdaagt zich de collectieve ruimte toe te eigenen. De eerste anderhalve meter is eigen grond; een verwijzing naar de Delftse stoepen.

Zie ook: Aldo Rossi revisited in Delfshaven


Fotograaf Rubén Dario Kleimeer

Levendige steegjes

Smalle stegen dragen in belangrijke mate bij aan de fijnmazigheid van de openbare ruimte. Ze veroorzaken soms een unheimisch gevoel doordat ze nauw en donker zijn en de sociale controle vaak afwezig is vanwege de blinde muren. Hierdoor worden ze soms gemeden. Dit is niet het geval bij de stegen in het plan van Sputnik. Deze hebben alles in zich om levendige plekken te worden, dankzij relatief brede maatvoering, de witte kleur en de aanwezigheid van entrees en grote vensters van de aangrenzende woningen. Vanaf de pleinen zijn het krachtige zichtlijnen naar de monumentale panden aan de andere kant van het water. Eén steeg is niet doorgetrokken vanwege de aanwezigheid van twee historische klokgevels aan de Havenstraat.

Projectarchitect Bert Karel Deuten besloot deze gevels te behouden, ook al bleek dat niet in de originele staat te kunnen. Uiteindelijk zijn ze gereconstrueerd door restauratiearchitect Jan Willem Walraad. Het gaat echter niet om de gevels zelf alswel om het straatbeeld. De onderbreking van het nieuwe, robuuste bouwblok maakt namelijk dat het zich voegt naar de maat van de Havenstraat die kleinschaliger is aan de kade. Doordat de steeg doodloopt, ontstaat een uitzondering op de regel van negen woonblokken met vier hoekwoningen. Het resultaat is een samengesteld volume met verschillende woningtypen rond een gezamenlijke patio. Op het eerste gezicht is dit een verrijking voor het plan, al zijn ook in dit geval de hoekwoningen het aantrekkelijkst om in te wonen.