Rolex Learning Center in Lausanne door SANAA

Door Maartje Henket - Het Rolex Learning Center is een radicaal vernieuwend en experimenteel gebouw. Het herbergt het restaurant, de ontmoetingsruimtes, de bibliotheek en diverse studentenvoorzieningen van de École Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL), een technische hogeschool die zich naar eigen zeggen kan meten met Cambridge. Directeur Patrick Aebischer miste echter één ding: communicatie tussen de studenten en medewerkers van de verschillende studierichtingen. SANAA lost dit op met een gebouw zonder muren, een heuvellandschap dat de mogelijkheid biedt om rustig te studeren, maar ook uitnodigt om anderen te ontmoeten.

Een experimenteel universiteitsgebouw

de opdrachtgever voor dit experimenteel gebouw is de École Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL): een technische opleiding die zich naar eigen zeggen kan meten met Cambridge, maar die nog de naamsbekendheid mist. De universiteit had dan ook niet alleen behoefte aan ruimte voor bibliotheken, studentenwerkplekken, culturele activiteiten en restaurants, maar ook aan een opvallend, representatief gebouw dat haar een duidelijk gezicht geeft. Ook was het de wens ontmoetingen stimuleren tussen studenten en docenten van verschillende faculteiten. Met name dit laatste inspireerde SANAA tot het maken van het open, geaccidenteerde vloerplan

Gebouwstructuur

Het gebouw is een ononderbroken structuur met een vloeroppervlak van 37.000 m2, verspreid over een terrein van 88.000 m2. Elf grotere en kleinere patio’s doorbreken de plattegrond en zorgen voor daglichttoetreding binnen. Het gebouw is rechthoekig, maar de altijd parallelle golvingen in de vloer en het dak geven het een organisch uiterlijk. Het gebouw raakt de grond licht, met weinig zichtbare steunpunten. Eronder bevindt zich een uitgestrekte open ruimte die mensen van alle kanten naar de centrale ingang trekt.

Binnen onttrekken de heuvels, valleien en plateaus de randen van het gebouw vaak aan het zicht, hoewel er geen 'harde' visuele barrières zijn. In plaats van trappen zijn er glooiende hellingen en terrassen. En hoewel het gebouw geen muren heeft, is het toch duidelijk waar de ene activiteit eindigt en de volgende begint. De hoogteverschillen zorgen ook voor eenakoestische scheiding: al wandelend hoor je op de toppen van de heuvels rumoer, terwijl in de dalen in doodse stilte wordt gestudeerd.

De hellingen, dalen en plateaus in het gebouw en de vormen van de patio's dragen bij aan de wonderlijke sfeer in deze ruimte, die geen fysieke drempels of afbakeningen kent. Het heuvellandschap maakt het onmogelijk om het volledige vloeroppervlak doelmatig te gebruiken: grote delen zijn eenvoudigweg te steil om te belopen of om iets op te zetten. Deze stukken worden door de studenten gebruikt om te ‘hangen’. Sommigen doen dat samen, maar er liggen ook studenten hun siësta uit te slapen. En hoewel het wellicht niet de bedoeling was van directeur Patrick Aebischer om een peperdure slaapzaal te laten bouwen, kan SANAA trots zijn op het resultaat: de studenten hebben het gebouw – letterlijk – omarmd.

Tegenslagen

Ondanks de succesvolle uitvoering heeft het project meerdere tegenslagen moeten verduren. Victor Desarnaulds (EPFL) maakte het akoestisch vloerplan en berekende de optimale vormen en materialen. Dit was erg tijdrovend en het was voor de computer eigenlijk niet mogelijk om de berekening over een heuvelachtig terrein van dit formaat uit te voeren. De uitkomst was een zwevend plafond met een akoestische pleisterlaag en een textiele vloerbedekking, dit strookte niet met de visie van de architect maar het zorgde ervoor dat het muisstil was in de bibliotheken.De constructeur en aannemer vonden een stalen vloer wenselijk, anderzijds was de betonnen vloer een esthetische eis voor SANAA. Vanwege de krachten die moesten worden opgevangen, leek een betonnen vloer vrijwel onuitvoerbaar. Uiteindelijk is de eis van SANAA doorgezet.

Het Rolex Learning Center is een uitstekend voorbeeld van een project waar visie, samenwerking en doorzettingsvermogen hebben geleid tot architecturale en constructieve vernieuwing. Hierin hebben niet alleen de architect, de constructeurs en de aannemer een belangrijke rol gespeeld: ook de houding van de opdrachtgever was doorslaggevend. Er waren momenten waarop de verschillende betrokken partijen de handdoek in de ring dreigden te gooien omdat het gebouw niet realiseerbaar leek. Telkens was het de EPFL die erop stónd dat het ontwerp zo letterlijk mogelijk zou worden gerealiseerd. Om dit te garanderen gunde het opleidingsinstituut de opdracht reeds in een vroeg stadium aan Losinger Construction onder de voorwaarde dat SANAA als architect onvoorwaardelijk de leiding had in het ontwerp- en bouwproces