De Meerpaal in Dronten door Atelier PRO

De Meerpaal in Dronten roept bij velen weemoedige herinne­ ringen op aan een vervlogen verleden. De architect Frank van Klingeren (1919-1999) bouwde het multifunctionele gebouw in de jaren zestig als ontmoetingsplaats van een jonge gemeente, gevestigd in de nog amper op de zee gewonnen Flevopolder. De inwoners bezochten de wekelijkse markt in het gebouw, beoefenden er een sport en bezochten er toneelvoorstellingen, liefst alles tegelijkertijd. De plek adem­ de een geest van hooggestemde idealen. De hal, gebaseerd op de Oudgriekse agoragedaohte, was de centrale plek in Dronten waar mensen bij elkaar kwamen en contacten met elkaar legden. De Meerpaal was de onbetwiste katalysator van een proces waarin uit alle windstreken afkomstige nieu­ we polderbewoners tot een hechte gemeenschap moesten uitgroeien, in een tijd waarin het individualisme juist zijn intre­de begon te doen.

Van Klingerens idee om alle activiteiten zich tegelijkertijd naast elkaar te laten voltrekken sloeg zo aan, dat ook pro­grammamakers in Hilversum de bijzondere mogelijkheden van de glazen hal ontdekten. De Meerpaal fungeerde meer­ malen als decor voor grootschalige televisie-uitzendingen, die het jonge Dronten landelijke bekendheid gaven. Maar zoals met hooggestemde idealen vaker het geval is, kregen al snel de nadelen die ermee gepaard gingen de overhand. Toneelspelers ergerden zich aan het getinkel van de kopjes die tijdens de voorstelling voor de pauze werden neergezet, sporters konden zich niet concentreren door het geroeze­ moes elders in de zaal. De roep om een striktere functie­ scheiding leidde in 1987 tot een forse verbouwing, waarbij de hal werd vol gezet met scheidingswanden en het open theater in het karakteristieke ‘ei’ met glas geluiddicht werd gemaakt.

Van vooruitstrevende ontmoetingsplaats veranderde de Meerpaal tot een blok aan het been. Voorgenomen sloopplannen brachten het gebouw opnieuw in de landelijke belangstelling. Op initiatief van de toenmalige rijksbouw­ meester Wytze Patijn gingen drie architectenbureaus aan de slag om een oplossing te zoeken: aanpassing aan de wensen van de tijd of complete nieuwbouw. Van het drietal Soeters Van Eldonk Ponec, de Architecten Cie. en Atelier pro deelde alleen de laatste de oorspronkelijke Meerpaal een prominen­ te plaats toe in zijn ontwerp.

De nieuwe Meerpaal, zoals die volgens het ontwerp van Hans van Beek van Atelier pro is voltooid, is nog steeds een ontmoetingsplaats. Stedebouwkundig speelt het in op het nieuwe centrumplan van Dronten, ontwikkeld door bOb van Reeth. Het neemt deel aan het gemeenschapsleven doordat de voorpui iets is teruggelegd, waardoor het stadsplein het gebouw binnenkomt en een stenen podium in de grote hal vormt. De pui is voor een deel in de breedte te openen, waardoor de naadloze overgang van binnen naar buiten op mooie dagen volledig is uit te buiten.

De hal, eens het handelsmerk van de Meerpaal, is nu een groot ontmoetingsplein waaraan alle functies zijn gekoppeld. Door nieuwe volumes aan de voor- en achterzijde van het complex naar binnen te schuiven, is een multifunctioneel gebouw ontstaan waarin conform het gedachtegoed van Van Klingeren veel mogelijk is, maar waarin niemand meer last van elkaar hoeft te hebben.

Het voormalige open theater in de vorm van een ei heeft zijn prominente plek in de grote hal behouden. Er zijn een grand café en een afgesloten bioscoop in ondergebracht met 11 2 stoelen. Het dak van het ei doet deels dienst als terras, met een verrassend uitzicht over wat zich verder inde hal afspeelt. Het andere deel is in gebruik als studieruimte van de bibliotheek.

Het volume dat aan de pleinkant het gebouw in steekt, her­ bergt op de bovenste lagen het vergadercentrum en een deel van de nieuwe bibliotheek van Dronten. De rest van de bibliotheek ligt in het deel met de splitlevel en in het sou­ terrain. De achterwand van de grote hal biedt toegang tot nieuwe toevoegingen: het theater met een kleine, gelijkvloer­se zaal en een grote, ruim opgezette zaal met 675 zitplaat­sen. In deze zaal is door de warme, geluidsverstrooiende gevelplaten en de daarin subtiel aangebrachte verlichting een grote mate van intimiteit bereikt. De theatertoren is zodanig in het complex geplaatst dat hij de logische tegen­ hanger vormt van het stadhuis aan de andere kant van het Redeplein. De laad- en losruimte voor het theater is aan de achterzijde van het gebouw vrijwel onzichtbaar in de nieuw­ bouw opgenomen.

Een reeks kantoorruimtes en lokalen voor de muziekschool omzoomt de beide theaterzalen aan de zij- en de achterkant. Aan de straatkant, de zuidelijke kant van het complex, zijn enkele andere faciliteiten van de muziekschool en van het centrum kunstzinnige vorming ondergebracht, waaronder een geïsoleerde opname- en slagwerkstudio, een dansstudio, lokalen en ateliers. Wigvormige vides laten de passanten van buitenaf een glimp opvangen van wat binnen aan kunstzinni­ge vorming plaatsvindt.

In deze vleugel vindt ook het sociaal culturele werk onderdak. Ruimtes voor senioren en voor tieners hebben als eikaars tegenpolen aan weerszijden van dit bouwvolume hun plaats gekregen. Alle functies hebben in de centrale hal één gemeenschappelijk punt: bij de kassa zijn alle baliefuncties te vinden voor de bibliotheek en voor het sociaal cultureel werk. Dit gemeenschappelijke punt is direct ter linkerzijde van de ingang te vinden.

De centrale hal is nog steeds het voornaamste kenmerk van de vernieuwde Meerpaal. De dakconstructie van Van Klinge- ren, de constructieve pijlers waarop het dak rust, het ei en de ruimtelijkheid zijn elementen die van de oorspronkelijke opzet zijn overgebleven. Met de toegevoegde volumes heeft de Meerpaal een nieuwe opzet gekregen, zonder dat de functie van ontmoetingsplaats verloren is gegaan. Het com­plex heeft bovendien een betere inbedding in het centrum van Dronten dan de voormalige Meerpaal, dat als kwetsbaar glazen bouwwerk steeds verder in de verdrukking van opruk­kende bebouwing kwam. Gevoel voor de wensen van deze tijd en zorgvuldige eerbied voor het ooit revolutionaire con­ cept van Van Klingeren kenmerken de wederopstanding van de Meerpaal.