Harm Tilman (1954, Rotterdam) is auteur, docent, moderator en zelfstandig redacteur op het gebied van architectuur en stedenbouw. Tot 2021 was Harm hoofdredacteur van het de Architect. Daarvoor werkte hij o.a. als coördinator en docent stedenbouwkunde aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.
Een lezing over Nederlandse architectuur in het kantoor van David Chipperfield bracht me afgelopen weekeinde terug in Berlijn. Ik was een tijd al niet meer in deze stad geweest en stond versteld wat in de centrale gebieden is veranderd en aan het veranderen is. Anders dan je in zo' n uitgestrekte stad zou verwachten, wordt de bebouwing flink verdicht. Hoe gaan Berlijnse architecten hierbij te werk?
De Delftse revolutie van 1969 brachten niet alleen openheid en democratie op de afdeling Bouwkunde, maar zorgde ook voor een verwatering van het architectonische project. Op termijn leidde dit tot een verzwakking van de positie van architectuur in het stedelijke proces. Het theaterstuk 'Delftse lente' dat afgelopen weekeinde in de Oranje Zaal van de Faculteit Bouwkunde werd opgevoerd, zet de verhouding tussen architectuur en politiek op scherp.
De faculteit bouwkunde van de TU Delft kent een roerige geschiedenis. 1969 is daar een onlosmakelijk onderdeel van. In dat jaar werd een radicaal democratisch besluitvormingssysteem ingevoerd, volgens het principe "One Man, One Vote". Iedere docent, student en personeelslid kon tijdens de Algemene vergadering meepraten en meestemmen over het onderwijs . In 1972 werd dit omgevormd tot een systeem van evenredige vertegenwoordiging. In de afdelingsraad hadden alle drie groeperingen acht zetels. De algemene vergaderingen bleven echter bestaan.
Na vijf eerdere pogingen won de Franse architect Tony Garnier in 1899 de felbegeerde Prix de Rome met een ontwerp voor het hoofdkantoor van een staatsbank. Zoals in die tijd gebruikelijk was, mocht hij daarna vier jaar naar Rome. Maar in plaats van de archeologische vindplaatsen van de antieke architectuur te bestuderen, begon Garnier in Rome aan zijn ontwerp voor de Cité Industrielle.
Vandaag presenteren we het eerste nummer van de nieuwe Architect. Uit gesprekken die we voerden met onze lezers en architecten, kwam deze wens van gedetailleerde reportages, geschiedenis en analyse nadrukkelijk naar voren. De huidige architecten onderneemt meer. Met de nieuwe bladformule ondersteunen we hen daarin.
Op het Binnenwegplein te Rotterdam staat al twee jaar een stomp die in niets herinnert aan het fascinerende kunstwerk dat hier vanaf 1971 stond. De aan het zelfde plein gelegen boekwinkel Polare, ooit de grootste van Nederland, heeft "tijdelijk" zijn deuren gesloten. En gisteren maakte netwerk CROW bekend dat de teloorgang van de openbare ruimte de bodem heeft bereikt. Drie zaken die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Maar is dat wel zo?
Door een gelukkig toeval vonden dit weekeinde in Nederland twee grootse evenementen plaats: de heropening van de Kunsthal in Rotterdam door OMA en de opening van Wanders in het Stedelijk in Amsterdam. Ze logenstraffen de in culturele kringen populaire opvatting dat aan de moderne cultus van innovatie een einde is gekomen. Het nieuwe wordt niet meer gezocht in de vorm, maar in de context.
Het Onderwijscentrum van het Erasmus MC door Claus en Kaan Architecten en het Schieblock aan de Schiekade door ZUS vormen twee aparte werelden. Beide kregen eind vorig jaar de Rotterdam Architectuurprijs (RAP) uitgereikt, zij het dat de ene prijs werd toegekend door de vakjury en de andere de meeste stemmen van het publiek vergaarde. De jury onder leiding van Tracy Metz had overigens ook het Schieblock genomineerd.
In de jaren negentig fietste ik veel in Frankrijk. Dat bood ook de kans enige tijd Franse kranten te lezen. Werkelijk in ieder dorp kon je bij de plaatselijke Tabac wel Le Monde en de Libération kopen. Ik herinner me zeer goed het interview dat ik las met een Duitse econoom over de leegloop van de voormalige DDR. Volgens hem was de verklaring hiervoor simpel. Het economische potentieel van dit gebied was te gering, dus lag het voor de hand dat jonge mensen hun geluk gingen beproeven in Hamburg, Frankfurt, Stuttgart en München.
Afgelopen weekeind las ik in de trein op weg naar Parijs in de Belgische krant De Standaard het opmerkelijke bericht dat Louis Tobback zich verzet tegen dure architectuur in sociale woonwijken. Een opmerkelijke uitspraak voor een politicus die in een eerdere fase achter de plannen voor het Spoorweggebied te Leuven van Marcel Smets stond. Tobback pleit er voor woningen in de eerste plaats goedkoop te maken. " Een sociale woning moet geen architectuurprijs winnen," laat hij optekenen in de krant.
