Harm Tilman (1954, Rotterdam) is auteur, docent, moderator en zelfstandig redacteur op het gebied van architectuur en stedenbouw. Tot 2021 was Harm hoofdredacteur van het de Architect. Daarvoor werkte hij o.a. als coördinator en docent stedenbouwkunde aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.
In de acht jaar die de recessie al duurt, zijn ook de opdrachtgevers op verschillende manieren veranderd. De vastgoedfraude greep om zich heen. Veel ontwikkelaars gingen failliet en verdwenen van het toneel. Maar ook partijen met een onbesmette reputatie legden het loodje. Zo maakte RABO aan de vooravond van de Provada beurs bekend dat zij stopt met het ontwikkelen van commercieel vastgoed. Als reden voor het opheffen van MAB Development, een van de oudste vastgoed ontwikkelaars van ons land, gaf zij de marktontwikkelingen en de toekomstverwachtingen op
Het huidige denken over de stad is ontoereikend. Als we de vragen op het spoor willen komen die ons in deze tijd van recessie een perspectief kunnen bieden, dan zijn nieuwe denkers nodig. Theatergezelschap Wunderbaum speelt bovenop de Hofbogen, de perrons van het voormalige treinstation Hofplein te Rotterdam, dat al enige tijd op een nieuwe bestemming wacht, de voorstelling "The New Forest. De komst van Xia".
Welke lessen kun je trekken uit geschiedenis? Hangt de waarde van het contact dat ontwerpers onderhouden met antieke, eigentijdse en toekomstige architectuur niet af van historische kennis en gevoel voor traditie? Deze vragen stonden centraal tijdens de nacht van Filosofie die studentenvereniging Argus afgelopen week in Delft organiseerde.
In 2009 won Tom Frantzen met het project PATCH22 de Duurzaamheidtender Buiksloterham. Onlangs liet hij me weten deze ontwikkeling weer op te pakken, nu het project alle stadia van een bestemmingsplanwijziging had doorlopen. Op een koude wintermeidag sprak ik hem in Den Haag over dit opmerkelijke gebouw waarover ik later in de Architect zal publiceren, maar ook wat het is om risicodragend ontwikkelaar van een gebouw te zijn.
De huidige crisis in de woningbouw lijkt vooral een bestuurlijke politieke crisis te zijn. Volgens de meeste sprekers op het jaarcongres van de Architect is een transitie naar een nieuw systeem wenselijk, zo niet onvermijdelijk. Adri Duivesteijn bepleitte de oprichting van een investeringsfonds voor de bouw. Woongebouwen en woningen staan aan het begin van vernieuwingen in het denken over stad, kwaliteit en levenshouding.
Meer nog dan Santiago Calatrava's Stad der Kunsten en Wetenschappen in Valencia, lijkt door David Chipperfield ontworpen gebouw in het havengebied van deze zelfde stad symbool te staan voor de architectuur zoals we die de afgelopen dertig jaar hebben leren kennen en waarvan we nu gedwongen afscheid nemen. Afgelopen weekeinde bezocht ik de stad en verbaasde me over de leegstand, niet alleen in de stad en de theaters, maar ook in deze complexen die nog tot voor zeer kort gezien werden als de ultieme vertaling van stedelijke ambities bij uitstek.
Bij toeval stuitte ik op het werk van het Vlaamse bureau a2o dat in Hasselt een voormalig graanpakhuis in de Kanaalzone had verbouwd tot eigen werkruimte. Mooi was dat ze dit project in verband brachten met gangbare verkavelingspraktijken die in Vlaanderen wijd verbreid zijn en hebben geleid tot de versplintering van het landschap. Interessant was ook dat ze in het pakhuis inspelen op de eis tot flexibiliteit door extra ruimte in te bouwen. Ruimte die a2o overschotruimte noemt.
Het moet rond 1985 zijn geweest, de tijd dat iedereen in Nederland nog naar de BBC keek en dat dit niet als "elitair" werd aangemerkt, dat ik werd gevangen door adembenemende televisie: de jurering van een architectuurprijs en de camera's waren erbij. Ik zat op het puntje van mijn stoel, onder de indruk van de eloquente wijze waarop de juryleden het ene na het andere project roemden of fileerden. Ik moest er aan terugdenken toen ik afgelopen week de presentatie van het Jaarboek bijwoonde in Amsterdam.
Afgelopen weekeinde, gezeten op het strand met C., erg gelachen om het interview dat Bernard Hulsman in de NRC van afgelopen vrijdag afnam met hoogleraar Vincent van Rossum. Zo meent Van Rossum dat het boek 'De nieuwe traditie' geen subsidie kreeg van het Stimuleringfonds voor Architectuur, omdat dit fonds een politbureau van modernistische architectuur is. Tegelijkertijd doet Van Rossum de opzienbarende ontdekking dat het succes van de neotraditionele architectuur het gevolg is van de toegenomen marktwerking in de woningbouw. Je moet er maar opkomen.
Ronde fabriekshallen zijn tot nu toe niet gebruikelijk. Ik ken ze uit het werk van de Franse revolutiearchitecten en ik bezocht ooit een spiraalvormige fabriek van Arne Jacobsen op het platteland van Jutland. De meeste industrieën kennen een lineair fabricageproces van goederen en opteren daarom voor de doos als de meest passende vorm. Maar dit zou nu wel eens kunnen gaan veranderen met de door het Japanse architectenbureau SANAA ontworpen productiehal op de Vitra Campus in Weil am Rhein.
