Koehler bouwt al tien jaar met hout, waaronder het huis van Jort Kelder op Terschelling. Het eerste prefab modulaire project – Poppies in Amsterdam – is nu in aanbouw. Koehler wil in rap tempo opschalen en zoekt partners voor zijn bouwsysteem. ‘Superwood is ons antwoord op de woningbouwcrisis. We maken kwalitatief wonen weer betaalbaar.’
Showcase
Het mooie van een wilde klaproos, poppies in het Engels, is dat de plant als pioniersoort goed gedijt op uitdagende (lees: stedelijke) locaties. Bouwproject Poppies – dat ook als een pioniersoort kan worden beschouwd - verrijst op een uitdagende locatie: Buiksloterham, een voormalig bedrijventerrein op de noordelijke IJ-oever in Amsterdam. Poppies kan volgens de Amsterdamse architect met Portugese roots worden gezien als een showcase voor circulair design: het is een stedelijke oase voor multifunctioneel gebruik.
Binnen- en buitenland
Mama Pioneers en Common Wealth Investments zijn de opdrachtgevers van dit project. Andere partners zijn Derix, Bouwbedrijf Van Bekkum en ingenieursbureaus VRI en Niemann. Met de bouw is eind 2022 gestart, de oplevering staat gepland aan het einde van 2023. Twee soortgelijke projecten gaan binnenkort van start: Robin Wood (IJburg, Amsterdam) en Tolhuiskade (Buiksloterham, Amsterdam). In Noordwijk wordt met ASR en Did gewerkt. Samen met MaMa Pioneers wil Koehler ook het buitenland veroveren. ‘We onderzoeken locaties in onder meer Milaan, Madrid en Lissabon.’
Sociale en middensegment
Superwood is ontstaan uit een samenwerking tussen het succesvolle woonconcept Superlofts en Marc Koehler Architects. Koehler: ‘Dit concept is vooral geschikt voor huurappartementen in het sociale en middensegment: betaalbare woningen waar op dit moment enorme behoefte aan is. Het huursegment waar wij ons op richten, komt op dit moment niet van de grond. De rentes zijn hoog, de bouwkosten zijn enorm gestegen, de grondprijzen zijn duur, problemen rond stikstof en, niet in de laatste plaats, de bouwketen is veel te complex. Daar gaan we verandering in brengen, onder meer door ketenintegratie. We richten ons met Superwood vooral op projectontwikkelaars en woningcorporaties.’
Mensen voelen zich meer thuis in een woning die ze zelf kunnen kiezen, indelen en inrichten”
Eenvoudig woningen bouwen
Met Superwood kunnen ontwikkelaars en corporaties snel en eenvoudig woningen realiseren. Het is een innovatief bouwsysteem dat bestaat uit een uitgebreide bibliotheek met modulaire 100 procent CLT units. ‘De modules zijn op allerlei manieren aan elkaar te koppelen, waardoor je veel variatie en gemengde wijken kan creëren met keuzevrijheid. Bovendien zijn de onderste lagen door hun betonskelet geschikt als Superlofts die je zelf kunt afbouwen. Mensen voelen zich immers nog meer thuis in een woning die ze zelf kunnen kiezen, indelen en inrichten.’
Volgende stap
Superwood kan worden gezien als een doorontwikkeling van het succesvolle concept Superloft, maar dan in hout. ‘We hebben een paar jaar geoefend met modulair prefab bouwen en het is tijd voor een volgende stap.’
Met Superwood kunnen torens, flats, rijhuizen en mini-blokken gebouwd worden, liefst rondom een tiny forest of binnentuin. De onderste laag – een multifunctionele plint – bestaat uit een prefab betonskelet, met daarboven op de flexibele, schakelbare houten modules. Deze modules bestaan uit opengewerkte wandschijven kruislings verlijmd hout (Cross Laminated Timber, ook wel bekend als CLT), in combinatie met metal stud-wanden. De units zijn demonteerbaar, aanpasbaar en eventueel verplaatsbaar.
Mijn ambities is om de bouwkosten radicaal verder te laten zakken”
CO2-neutraal
Omdat de prefab modules in een fabriek worden gemaakt, zijn ze CO2- en stikstofneutraal. En omdat ze in een fabriek worden gemaakt, gaat de bouwsnelheid dankzij kant-en-klare levering omhoog.
Kosten laten zakken
Qua prijs kan Superwood al concurreren met traditionele bouwsystemen, aldus Koehler. ‘De bouwkosten gaan nog verder omlaag als je kunt opschalen. Mijn ambities is om – samen met ontwikkelaars en woningbouwcorporaties – de bouwkosten radicaal verder te laten zakken. Wonen moet weer betaalbaar worden.’
Urban ecology
Superwood – grote ramen, genereuze buitenruimtes – bestaat uit meerdere gebouwen rondom een tiny forest en daktuin. ‘Urban ecology is een belangrijk onderdeel van mijn ontwerpen. Een tiny forest zorgt voor koelte bij warm weer. Het is acht graden koeler dan bijvoorbeeld een plein. Een minibos zorgt voor frisse lucht met zuurstof, bovendien nemen bomen fijnstof op. En, niet onbelangrijk, bomen maken mensen rustig. Het is toch heerlijk om naar vogelgeluiden te luisteren?’
Verschillende woonoppervlaktes
Een Superwood-complex heeft appartementen met verschillende woonoppervlaktes, zoals een studio loft (42 vierkante meter), een starterswoning voor jonge gezinnen met twee slaapkamers (63 vierkante meter) en een family- of friendshouse met drie slaapkamers (84 vierkante meter). De indeling is zeer efficiënt, onder meer door schuifdeuren en door de ‘verkeersruimte’ (de gang) op een slimme manier te gebruiken. Ook worden de appartementen – door grote ramen en zichtlijnen – als zeer ruimtelijk ervaren.
Gemeenschappelijke voorzieningen
Robin Wood, een van de projecten van MaMa Pioneers waarin MKA en ANA architecten samenwerken en waarop het Superwood systeem geïnspireerd is, krijgt een groot aantal gemeenschappelijke voorzieningen, vervolgt de Amsterdamse architect. Hij noemt ze sociale knooppunten: plekken waar bewoners elkaar tegen kunnen komen.
Sociale cohesie
Wie met Koehler praat over de projecten waar hij bij betrokken is, hoort het woord regelmatig vallen: verbinding. ‘Als architect kun je met een ontwerp sociale cohesie bevorderen. Dat hebben we met Robin Wood ook gedaan. Denk aan werkplekken bij de entree, waar bewoners sámen kunnen thuiswerken. Er komt een gezamenlijke ruimte om te klussen, te sporten en om yoga te beoefenen.’
Kippen op het dak
Verder komt er een daktuin met urban farming. ‘Hier kunnen bewoners samen groenten verbouwen, maar er is ook plek voor kippen op het dak. Ook komt er een gezamenlijke keuken. Als bewoner heb je natuurlijk alle vrijheid: je hoeft natuurlijk niet aan alles deel te nemen. Maar ik weet zeker dat deze benadering – van residential communities – mensen veel woongenot oplevert.’
Betaalbare woningmarkt
Superwood heeft volgens de architect geleerd van bovenstaande projecten, aldus Koehler. ‘In samenwerking met DGMR en VRI heeft Superwood het bouwsysteem verder geënt op de betaalbare woningmarkt. Hiermee is het systeem heel interessant voor woningbouwverenigingen, met name in naoorlogse wijken met invullocaties.’
Perfecte balans
Van hoog tot laag, van torentjes en flatgebouwen tot grondgebonden woningen; door de flexibiliteit van het bouwsysteem is het – met dezelfde bibliotheek van modules – allemaal mogelijk. ‘Ontwikkelaars en corporaties kunnen hun eigen kleuring aan een project geven door de gevel op een unieke manier te customizen. Ook kunnen ze zelf het programma van de plint en de daken zelf invullen. Daarmee is Superwood een perfecte balans tussen standaardisatie en prefabricage enerzijds, en maatwerk en architectonische kwaliteit anderzijds.’
CO2-opslag
Daarbij komt: hoe meer in hout wordt gebouwd, hoe meer CO2 wordt opgeslagen. ‘Daarmee kunnen we een radicale verandering teweegbrengen in de footprints van de gebouwde omgeving. Uiteindelijk is dat wat mij als architect drijft: innoveren, zodat de gebouwde omgeving klimaatpositief wordt.’
Dit artikel is gesponsord door Marc Koehler Architects.
