SELECT Mobiliteit en leefomgeving: Merwede in Utrecht
Zuidelijk wijkplein in Merwede, Utrecht

SELECT Mobiliteit en leefomgeving: Merwede in Utrecht

Door Harm Tilman - Merwede is een nieuwe wijk in wording langs het Merwedekanaal te Utrecht waar de komende jaren 6.000 woningen in een zeer hoge dichtheid zijn gepland. Om een goede leefomgeving te maken en de mobiliteit in te tomen, proberen de ontwerpers zich te bevrijden van het keurslijf van de auto.

Als je wilt verdichten en een hoge bebouwingsdichtheid wilt halen, maar tegelijkertijd een leefomgeving met voldoende kwaliteit wilt creëren, dan is een extreem lage parkeernorm onderdeel van de oplossing. Hoe hebben de ontwerpers van Merwede zich bevrijd van het keurslijf van de auto?

Milieueffectrapportage

Voor een grote gebiedsontwikkeling als Merwede is een milieueffectrapportage een belangrijke voorwaarde. Doel is om te laten zien hoe je op punten van mobiliteit, milieu, lucht en geluid de situatie op orde denkt te brengen. Als je zoals in dit geval, 6.000 woningen toevoegt, genereer je te veel verkeersbewegingen. Hoe hoger de parkeernorm, hoe meer verkeer dat gaat aantrekken en hoe groter de luchtvervuiling wordt.

Mobiliteit, programmatische bronpunten en ruimtelijke typologie

Verkeersbewegingen

Berekend is dat de Europalaan, de westelijke begrenzing van het plangebied, niet meer dan 12.000 auto’s per etmaal mag verwerken. Dit betekent dat in het gebied niet meer dan 1.800 parkeerplaatsen zijn toegestaan. Dat zou betekenen dat je bij een parkeernorm van 1 auto per woning, slechts 1.800 woningen kunt maken en dat je dag kunt zeggen tegen de intentie om te verdichten.

Radicale visie op mobiliteit

De planopbrengsten van 1800 woningen zijn echter ten enenmale onvoldoende. Het staat bovendien haaks op de wens van de gemeente Utrecht om binnen de gemeentelijke grenzen de komende tijd veel woningen bij te bouwen en de woningnood te lenigen. Om deze reden is een meer radicale visie op mobiliteit ontwikkeld. Door uit te gaan van 0,3 auto per woning, kan straks wel het gewenste aantal woningen van 6.000 worden gerealiseerd.

Mobiliteit strategie Beeld Goudappel Coffeng

Uitdagingen ontwerpers

Deze mobiliteitsvisie stelt de ontwerpers voor diverse uitdagingen. In het plan wordt maximaal ingezet op voetgangers en fietsers. Zo wordt stalling geregeld voor in totaal 26.000 fietsen. Ook wordt ‘Mobility as a service’ ingevoerd, waarbij mobiliteit niet meer als een product, maar als voorziening wordt gezien. Dat biedt bewoners de mogelijkheid op ieder moment digitaal het beste alternatief te selecteren uit het totale aanbod van deelauto’s, openbaar vervoer en huurfietsen.

Autovrij buurtplein in Merwede

Mobiliteit-hubs

De bewoners zijn daarbij aangewezen op de twee mobiliteit-hubs die in de wijk worden gebouwd. Door alle auto’s (het gros van de verkeersbewegingen) uit het gebied te halen, ontstaat een 24 ha grote, verkeersvrije buurt. Van het uitdagende concept van mobiliteit maakt ook de zoektocht naar oplossingen deel uit, die binnen het ‘autovrije’ gebied uitgevoerd wordt voor pakketbezorging, afval, verhuizen, logistiek en minder validen. Zo werken de ontwerpers aan de introductie van logistieke hubs en kleinschalige elektrische wagens (=LEV=Light Electric Vehicle)

Noordelijke brug en park langs Merwedekanaal

Ongebruikelijk hoge dichtheden

In dit woonmilieu met voor Nederland ongebruikelijk hoge dichtheden, is gefocust op openbare ruimte, groen, biodiversiteit en sociale ontmoetingsplekken. Maar wat natuurlijk ook helpt, is dat in Merwede stedelingen komen wonen die niet op de auto zijn aangewezen, of althans deze alleen pakken als ze die echt nodig hebben.

Merwede in Utrecht

Samenwerkende partijen Gebiedsontwikkelaar AM/Synchroon, Bouwfonds Property Development (BPD), Greystar, G&S Vastgoed/ Boelens de Gruyter/ Round Hill Capital, Janssen de Jong Projectontwikkeling, Lingotto/3T Vastgoed en de gemeente Utrecht Participerende woningbouwcorporaties Bo-Ex, GroenWest, Mitros, Portaal en SSH Ontwerpteam en adviseurs marco.broekman, Stad2, Goudappel Coffeng, OKRA Landschapsarchitecten, Merosch, Skonk, Stratego advies, Impuls, Mark Rabbie urban concepts en RebelGroup in samenwerking met Gemeente Utrecht en diverse architecten Beelden marco.broekman en OKRA

Lees beide eerdere delen uit deze serie

Harm Tilman (1954, Rotterdam) is auteur, docent, moderator en zelfstandig redacteur op het gebied van architectuur en stedenbouw. Tot 2021 was Harm hoofdredacteur van het de Architect. Daarvoor werkte hij o.a. als coördinator en docent stedenbouwkunde aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

Woonkaart 0.1: woningen bouwen in samenhang met andere grote ruimtelijke opgaven

Geen revolutie maar integrale ontwikkeling als wenkend perspectief

Als we de berichten in de media mogen geloven, worden er de komende tien jaar 1 miljoen woningen gebouwd. Projectontwikkelaars staan werkelijk te popelen en willen zo snel mogelijk aan de slag. Ook vanuit de politiek klinken stemmen op om zo snel en efficiënt mogelijk, zo veel mogelijk woningen te bouwen tegen de laagste prijs.

De Nelson Mandelabrug in Zoetermeer wordt in de plannen een centrale stationshal

Zoetermeer krijgt mogelijk station van formaat

Zoetermeer wil graag het huidige busstation in het centrum verplaatsen naar station Driemanspolder met de Mandelabrug (ook wel bekend van de verkiezing van 'De lelijkste plek van Nederland'). Het stadsbestuur presenteerde deze week de plannen waarmee het gewenste ov-knooppunt dichtbij komt. Voor het ontwerp wordt Team V Architectuur ingeschakeld, het bureau dat ook station Lansingerland ontwierp.

Paleiskwartier. Beeldbank BV Paleiskwartier

Vijf vragen aan Shyam Khandekar over het Paleiskwartier

Khandekar schreef een boek over zijn levenswerk, het Paleiskwartier. 'Ontwerpen voor duurzaamheid door herontwikkeling: Leren van Paleiskwartier' laat een succesvol stedelijk herontwikkelingsproject zien, een project waar men lering uit kan trekken. Met name nu Nederland op de drempel staat van een belangrijke gebeurtenis, namelijk het vinden van ruimte voor 1 miljoen nieuwe woningen, is dit boekwerk van belang. Nu meer dan ooit tevoren.

SEM in Hoofddorp door Kraaijvanger Architects. Beeld Plotvis

SEM: Een ontmoetingsplek voor de stad

Hoofddorp krijgt een nieuw duurzaam woongebouw aan het Raadhuisplein. Het dorp is in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een stad. Dit vraagt om een transformatie van het centrale plein in de stad naar een dynamische ontmoetingsplek. Het Raadhuisplein wordt een bruisende plek in de stad waar verbondenheid, stedelijkheid en dynamiek centraal staan. Op de plek van de betonnen parkeerplaats wordt met de komst van SEM een ontmoetingsplek gemaakt; een duurzame groene woonomgeving.