Culturele instellingen breken zich het hoofd over kunst in een samenleving waarin 1,5 meter afstand de norm is. Dagblad Trouw berichtte afgelopen zaterdag in een boeiende reportage dat de Koninklijke Schouwburg in Den Haag gaat beginnen met voorstellingen voor 137 mensen in een zaal, waar normaal gesproken 670 stoelen staan.
Ruimtelijke oplossingen
Ook musea, poppodia en concertzalen denken na over mogelijke oplossingen. Naast ruimtelijke oplossingen wordt gedacht aan het geven van meerdere concerten per dag en aan huiskamervoorstellingen. Mooiste oplossing tot nu toe vind ik het idee van drive-in theatervoorstellingen, naar het voorbeeld van de drive-in bioscopen van de jaren 50 en 60.
Economische rekenpartijen
Een discussie over de verder strekkende gevolgen van de crisis wil maar niet goed op gang komen. Een hardnekkig verhaal dat de ronde doet, is dat deze epidemie hoofdzakelijk te dikke 80-plussers treft (Jort Kelder) en dat we desnoods besluiten om dit “dorre hout” (Marianne Zwagerman) te kappen en “weer verder te gaan met onze levens”. In deze bijdragen tellen de levens mee in economische rekenpartijen, maar zijn het helaas niet de levens die tellen.
Behoren tot een collectief
Dit weekeinde las ik het boek ‘In tijden van besmetting’ van Paolo Giordano. Het is een een van de beste boeken die ik over dit onderwerp heb gelezen. In dit boek keert Giordano zich tegen het fatalisme à la Kelder en Zwagerman. Giordano maakt meer dan aannemelijk dat de pandemie “ons aanspoort om onszelf te beschouwen als behorend tot een collectief”.
In tijden van besmetting
Dat is een boeiende gedachte. In de tegenredenering wordt vaak het argument aangevoerd dat het virus niet dodelijk zou zijn voor jonge en gezonde mensen en dat zij dus wel kunnen doorgaan met het leven dat ze zijn gewend. Volgens Giordano is wat we wel en niet doen in tijden van besmetting, bepaald niet alleen onze eigen zaak.
Meer is anders
In het boek is daarover een uitvoerige uiteenzetting te vinden, die ik hier niet zal herhalen. Maar vat Giordano treffend samen, je moet je ook blijven herinneren dat “meer anders is”: more is different. Het cumulatieve effect van alle afzonderlijke handelingen op het geheel is meer dan de optelsom van de afzonderlijke effecten. Volgens hem hebben we moeite om de consequenties van onze gedragingen te begrijpen. Het gebrek aan solidariteit is vooral een gebrek aan verbeeldingskracht.
Verbeeldingskracht
De corona crisis maakt akelig duidelijk dat het daar in Nederland aan schort, maar ook dat we in het praktisch handelen een dergelijke verbeeldingskracht hard nodig hebben. Een pandemie als deze staat niet op zichzelf, contacten met steeds weer nieuwe ziektekiemen zijn in de toekomst niet uit te sluiten. Door ontbossing, intensieve veehouderij en verstedelijking zijn deze immers steeds moeilijker te ontlopen.
Groter denken
Volgens Henk Hartzema, in een interview met de Architect, zullen we straks groter moeten denken. “Ik hoop dat mensen meer verbanden gaan zien, meer verantwoordelijkheid zullen nemen en meer sturing door de overheid willen accepteren.” De verantwoordelijkheid waar Hartzema het over heeft, is een uitgebreidere waaraan niemand zich kan onttrekken.
Indrukwekkende bomenrijen
Ik woon in Delft en op de fiets ben je in betrekkelijke korte tijd buiten de stad. Nu ik gedwongen thuis zit en werk, maak ik vaker van dit soort fietstochtjes. Afgelopen week belandde ik bij toeval op een weggetjes dat ik nog goed ken uit lang vervlogen tijden, maar waar ik al lang niet meer was geweest. Ik herinner me de indrukwekkende bomenrijen aan weerszijden, een bungalow met een uitgestrekte tuinderij, wat arbeidershuisjes.
Supergrote loodsen
In de loop der jaren is deze weg verdicht, er vestigde zich een handel in landbouwwerktuigen en niet lang daarna kwamen er bedrijven die voorheen waren gevestigd in de stad. De weg kon het hebben. Maar dat is grondig veranderd. De weg is dichtgeslibd met boerderettes terwijl in het achtergelegen land plotseling supergrote loodsen verrijzen. Van enige coördinatie voordat deze dozen zijn neergezet, lijkt geen sprake te zijn geweest.
Breder debat
Tegenover al die initiatieven die nu in het land worden ontplooid en die bemoedigend zijn, zouden ideeën moeten staan die gaan over de ordening van de ruimte en hoe die op de voor de samenleving best wederkerige manier kan gebeuren. Meer is immers anders: een breder debat is gewenst. Of om met Giordano te spreken: leer ons om onze dagen te tellen, zodat we onze dagen een waarde kunnen geven.
