Vlak voor mijn vakantie bezocht ik architect A. Ik ben er klaar voor, riep hij opgewonden uit toen ik binnenstapte in zijn bureau, binnen vier uur kan ik vertrekken. Op mijn verbaasde vraag waarheen, antwoordde hij, nou, als de tweede coronagolf ons land bereikt. Volgens hem is die onvermijdelijk.
Tweede coronagolf
Dat had hij goed gezien. Afgelopen week waarschuwden deskundigen dat als het aantal besmettingen in het huidige groeitempo aanhoudt, we in september midden in een tweede coronagolf belanden. Het probleem is vooral dat het bron- en contactonderzoek onvoldoende van de grond komt. De redenen zijn uiteenlopend: van de GGD’s die het niet aan kunnen tot het fenomeen dat lang niet iedereen uit zichzelf in quarantaine gaat.
21ste eeuwse netwerksamenleving
Eerlijk gezegd lijkt het me ook ondoenlijk om louter met 19de eeuwse onderzoeksmethodes een 21ste eeuwse netwerksamenleving te controleren. Dan zijn ze in andere landen verder.
Overheidsapp
Voor het bron- en contactonderzoek maken ze in Zuid-Korea bijvoorbeeld naast interviews gebruik van gps data, camera’s en gegevens van betaalpassen en creditcards. Als je ziek wordt of met een besmette persoon in contact bent geweest, moet je in quarantaine. Op een overheidsapp op je mobiel dien je twee keer per dag een korte vragenlijst in te vullen en je wordt elke dag gebeld voor een check of je je wel aan de regels houdt.
QR code
In China gaat het veel niet anders. De meeste mensen hebben een QR code in hun telefoon, die toegang (privileges) geeft tot bepaalde voorzieningen (zoals een restaurant, mall of vliegveld). Overigens is deze QR code niet verplicht. Zodra een besmet persoon gevonden wordt, komt er contact onderzoek. Dat kan heel efficiënt gebeuren doordat overal camera’s hangen. Ook via GPS data uit je telefoon worden je sporen gevolgd.
Binnenklimaat scholen
Deze week zijn in Nederland de scholen weer opengegaan. Veel docenten maken zich terecht zorgen over het oplaaiende virus en vragen zich af of het wel verstandig is om weer met de lessen te beginnen. Vrij simpele methoden om te checken of de leerlingen besmet zijn (bv via infrarood thermometers) zijn op grond van de AVG verboden, terwijl anderzijds het binnenklimaat in veel scholen niet in orde is.
Verspreiding virus via de lucht
Experts waarschuwen dat verspreiding van het virus via de lucht tot de mogelijkheden behoort. Als dat zo is (het is nog niet bewezen) dan is dat een probleem in gebouwen die al decennia de reputatie hebben slecht te worden geventileerd. Bij minstens 25% van de scholen is ventilatie niet in orde, stelde hoogleraar installatietechniek Wim Zeiler afgelopen week. Hij vermoedt dat dit aantal nog hoger is. Komt de luchttoevoer onder 35 m3 per leerling per uur, dan blijf je in de lokalen langer zitten met een concentratie van virus stoffen.
Verse lucht
Het RIVM noemt het Bouwbesluit uit 2012 in een vorige week uitgebracht advies een heldere norm voor scholen. Maar dat besluit is niet opgesteld voor virusbestrijding, aldus hoogleraar binnenmilieu Philomena Bluyssen. Deze regels voorkomen nu alleen dat kinderen duf worden en ze garanderen dat voldoende verse lucht naar binnen komt om ze alert te houden. Gebouwen voor 2012 beschikken meestal niet over ventilatiesystemen, en kunnen voor frisse lucht alleen deuren en ramen open zetten, aldus Bluyssen. Dit betekent minder leerlingen per klas, kortere lessen en gebruik van mondmaskers.
Vrijblijvende rol overheid
Minister Arie Slob van Onderwijs verwees in zijn brief van afgelopen week aan de onderwijskoepels en de Tweede Kamer naar het Bouwbesluit van 2012. In deze brief legt hij het probleem bij de scholen zelf neer. Zij moeten zelf hun ventilatiesystemen controleren en nagaan of ze voldoen aan het Bouwbesluit. Aanvullende maatregelen achtte Slob niet nodig. De overheid controleert niet en speelt ook in deze een uitermate vrijblijvende rol.
Plan voor herstel economie
De overheid lijkt achter de ontwikkelingen aan te lopen en neemt maatregelen waar “de werkelijkheid zich niet aan houdt”. Wat staat te gebeuren als straks de tweede coronagolf over Nederland heen spoelt? Gaan we dan wederom in lockdown? Of komt de overheid met een plan voor herstel van de economie, gekoppeld aan maatregelen om de pandemie in te dammen? Zo’n herstelplan zou helpen en een perspectief kunnen schetsen waarmee ook de soms draconisch maatregelen nog acceptabel zijn. Want opnieuw alleen maar thuis blijven, lijkt geen optie.
