De ARC24 Stedenbouw Award gaat naar een stedenbouwkundig of landschappelijk plan dat antwoord geeft op een actueel ruimtelijk vraagstuk. Het ontwerp moet zijn opgeleverd tussen 1 september 2022 en 1 april 2024 en een integraal antwoord geven op verschillende opgaves, zoals de woningbouwcrisis, verdichting en klimaatadaptatie. Daarmee is de Stedenbouw award nadrukkelijk niet een prijs voor een visie of strategie. Daarnaast kijkt de jury in 2024 extra naar de culturele waarde van de ingezonden projecten.
De onafhankelijke jury van de ARC24 Stedenbouw Award koos uit een longlist van twintig projecten drie nominaties, elk met een belangrijke maatschappelijke bijdrage aan stad en omgeving. Volgens de jury loopt goed opdrachtgeverschap als rode draad door deze projecten. Hiermee tonen ze aan dat stedenbouw vooral gemeenschapsbouw is.
De winnaar: Celsius in Eindhoven door Buro Lubbers en Tarra Architectuur & Stedenbouw
In het project Celsius zijn volgens de jury alle succesfactoren aanwezig. Woningcorporatie Trudo toonde zich op haar best in de wijkvernieuwing van het Eindhovense Woensel-West door te starten bij de sociaal-maatschappelijke opgave van het gebied. Zo is ruimte ingebouwd voor acceptatie van de plannen bij de buurt, die vooral draaiden om het creëren van een nieuw gezicht om het slechte imago van de buurt zichtbaar te veranderen.
Woensel-West stond bekend als een stenige wijk met hardnekkige sociaal-maatschappelijke problemen. Met de nieuw opgerichte Buurtonderneming zijn deze problemen aangepakt door onder andere een naschoolprogramma en taallessen. Ook is vastgoed in de wijk verbeterd en gerenoveerd. Tegelijk is de ruimtelijke vertaling van de wijkaanpak uitgevoerd door Buro Lubbers en Tarra Architectuur & Stedenbouw. De ontwerpers werkten hierbij van kwadrant naar kwadrant, zodat bewoners konden doorverhuizen en lessen konden worden meegenomen naar het volgende deel.
De jury omschrijft de aansluiting van Plan Celsius op de omgeving als verrassend én tegelijk vanzelfsprekend. De hele wijk is ontwikkeld op basis van drie standaard woningtypen die zijn opgewaardeerd door ogenschijnlijk simpele architectonische ingrepen, zoals een pergola of kleurverspringing in de gevel. Tezamen met in het oog springende muurschilderingen op de kopgevels en een centraal gelegen buurthuis heeft de wijk een rigoureuze identiteitsverandering ondergaan. Door de focus op community in de stedenbouw en radicaal optimisme in de architectuur liet het team van corporatie en ontwerpers zien dat stedenbouw vooral gemeenschapsbouw is.
De prijs is toegekend aan de samenwerking tussen woningcorporatie Trudo, Tarra architectuur en stedenbouw en Buro Lubbers.
Nominatie: Kerckebosch in Zeist door wUrck architectuur stedenbouw landschap BV
Met het project Kerckebosch laat Wijkontwikkelingsmaatschappij Kerckebosch zien dat bouwen in de natuur absoluut mogelijk is door degelijk vakmanschap. De buurt nodigt uit tot fietsen en wandelen over kronkelende paden door natuurgebieden van Utrechts Landschap, met groen dat tot aan de drempels van de woningen reikt. Daarbij is het experiment bij de ontwikkeling van de laagbouw niet geschuwd.
De ontwikkelcombinatie laat bovendien sterk opdrachtgeverschap zien. Door sloop en nieuwbouw gefaseerd uit te voeren, zijn de deelprojecten op organische wijze ontwikkeld met een breed scala aan typologieën. Ook kon hierdoor het merendeel van de bewoners in het gebied blijven wonen. Menging van bewonersgroepen wordt dankzij een centraal geplaatste brede school gestimuleerd met een zorgvuldige inpassing op de locatie, zonder hekken. Het contrast tussen sociale woningbouw en woningen in het duurdere segment, hoewel hier en daar merkbaar, is door de materialisatie zo klein mogelijk gehouden.
Nominatie: De Hooge Riet in Ermelo door H+N+S Landschapsarchitecten
Voor de jury is De Hooge Riet een voorbeeld voor de omgang met bestaand vastgoed. De voormalige GGZ-instelling, een rijksmonument, is met vakmanschap getransformeerd tot wooncomplex door de bestaande structuur met gevarieerd groen en nieuwbouw te versterken. Ook openden de ontwerpers het gebied zodat ook de omliggende wijken van de parkachtige structuur gebruik kunnen maken.
De inpassing van nieuwbouw om het oorspronkelijke plan te voltooien, is met respect voor de omgeving ontworpen, al betreurt de jury het gebrek aan variatie in woningsegmenten en aanvullende programma’s. Dat beperkt het project tot een nichedoelgroep in het duurdere segment. Een enkel woongebouw voor sociale huur ligt aan de dorpsstraat, buiten het complex. De jury bestempelt De Hooge Riet dan ook als een knap uitgevoerd, maar frictieloos project dat meer impact op de gemeenschap van Ermelo had kunnen hebben.
Jury
De jury van de ARC24 Stedenbouw Award bestaat uit Pierre-Alexandre Marchevet (OKRA Landschapsarchitecten, voorzitter), Tess Broekmans (Urhahn), Richard Koek (gemeente Den Haag), Frans Soeterbroek (De Ruimtemaker) en Reinoud Schaatsbergen (de Architect, secretaris).
