De worsteling tussen verleden en heden
dsm-firmenich. Beeld Norbert van Onna

De worsteling tussen verleden en heden

Steeds meer vooroorlogse woningen uit de jaren dertig verdwijnen uit het Nederlandse straatbeeld om duurzame redenen, meldt het AD op 1 november 2023. Hoewel sloop een laatste optie zou moeten zijn, lijkt ook nieuwer erfgoed er niet aan te ontkomen. Het Post 65-erfgoed kent een gelijkaardig lot: een nieuwe duurzame laag toevoegen aan monumentale architectuur blijkt een worsteling.

Peter Hanff schreef over het debacle rond de herbestemming van het Centraal Beheer-kantoor in Apeldoorn door Herman Hertzberger uit 1972. Ondanks diverse pogingen blijft een geschikte invulling al jaren uit, al houdt de gemeente Apeldoorn hoop om het monument een tweede leven te geven. Het nieuwste idee is dat het kantoor een prima locatie is voor de Politie Experience, een belevingsmuseum. Concrete plannen laten op zich wachten.

Deze onduidelijkheid kenmerkt ook de transformatie van de KB nationale bibliotheek in Den Haag uit 1982 door OD205. In 2020 stond die nog op de lijst voor sloop, maar daar kwam verandering in. 'De intentie tot hergebruik is er', zegt Tim de Boer, fractievertegenwoordiger Haagse Stadspartij. Maar hoe de transformatie en herbestemming eruit gaan zien, blijft gissen. Daarom roept De Boer de vakgemeenschap op om ontwerpen aan te leveren.

Dat de worstelingen tussen verleden en heden kunnen resulteren in innovatie oplossingen illustreert onder meer het nieuwe dsm-firmenich hoofdkantoor: een ensemble bestaande uit Euroscoop en een ambachtsschool (1912) in Maastricht door H.G. Burgers en L.E. Charelste. Het ontwerp door Broekbakema en Fokkema & Partners verduurzaamt het monument en voegt een eigentijdse laag toe. Als het eerste Paris Proof-rijksmonument van Nederland zet dit project de toon voor de toekomst van herbestemmingen.

Veel leesplezier gewenst met mijn editor's choice van afgelopen maand!

Groet,

Charlotte

Charlotte Thomas

Charlotte Thomas

Vakredacteur

Charlotte Thomas (1992) is vakredacteur met een focus op de ruimtelijke beleving, de gebruiker, transformatie en renovatie, en een voorliefde voor design. Ze studeerde af als kunst- en architectuurhistoricus. En heeft onder meer gewerkt bij Stroom Den Haag, Museum Het Schip, AFFR, Vice, Van Eesteren Museum en Galerie Bart. Heb je ideeën, vragen of opmerkingen? Mail naar: charlottethomas@vmnmedia.nl

Alternatief plan voor de Baaibuurt. Beeld Office Raumplan en Buro Harro

Ontwerpen voor over 100 jaar: makkelijker gezegd dan gedaan

'We hebben het serieus moeten afstoffen om het terug te brengen naar de originele glorie', vertelt Dorte Kristensen, architect-directeur van Atelier Pro, me tijdens mijn bezoek aan het Berlage Lyceum in Amsterdam. Het monumentale gebouwenensemble uit 1924 verrommelde en slibde dicht door de talloze verbouwingen van de afgelopen honderd jaar. Het gebouw verdiende een opfrisbeurt.

De Nederlandsche Bank aan het Frederiksplein in Amsterdam. Beeld DNB

De Nederlandsche Bank is heropend en een bezoek waard

'Is dit de gevangenis van Amsterdam?' Die vraag hoorden ze bij de Nederlandsche Bank geregeld. Het gebouw dat in 1961 is ontworpen door Marius Duintjer was een gesloten fort, met dikke stalen hekken waar de marechaussee de laatste jaren permanent stond te posten. Mecanoo tekende het renovatie-ontwerp. Daarbij grepen ze terug op de strakke modernistische schoonheid en zetten tegelijk een eigentijdse stempel op het interieur.

Beelden van het nieuwe interieur van de Algemene Rekenkamer in Den Haag door Happel Cornelisse Verhoeven Architecten. Beeld HCVA

Constructieve architectaal

Architecten lijken soms in een heel eigen taal te communiceren. Ik werd ooit door vrienden uitgelachen toen ik het - buiten mijn architectuurbubbel - over het maaiveld had. Net als het woord 'plint' slaan deze woorden volgens Ariadne Onclin en Michelle Gulickx de plank mis buiten de vakwereld. En naast het jargon is er een scala aan generieke woorden bij architecten in zwang die zo multi-interpretabel zijn, dat ze eigenlijk niks zeggen. In hun briefwisselingen doken Oclin en Gulickx voor de Architect in de 'architectaal' waarbij ze 'helaas volop konden citeren uit eigen werk'.

Het plein Svampen rondom de door Klas Anshelm ontworpen Malmö Konsthall. Beeld Sebastian Oddner

Er is behoefte aan een geweten van onze steden

Ontwerpen in goed dialoog. Na mijn interview met Jan Nauta over de Nederlandse aanbestedingscultuur is die uitspraak bij mij blijven hangen. Hij is met zijn bureau uitgeweken naar België omdat hij voor Nederlandse aanbestedingen niet 'de juiste cijfers' heeft. Risico's mijden lijkt voor opdrachtgevers belangrijker dan te kiezen voor vertrouwen en kwaliteit.